تاريخ‌گذاري آيات 196-203 سورۀ بقره

Chronology of Quranic Verses 196-203 of Surah Al-Baqarah

تاريخ‌گذاري آيات و سور قرآني از جملۀ تحقيقات نو‌پديدي است كه ريشه در روايات و تفاسير قرآن دارد. در دوره معاصر، نخست غربيان و سپس محققان اسلامي با معيار‌هاي گوناگون به تاريخ‌گذاري قرآن پرداخته‌اند. از جملۀ آياتي كه همواره در تاريخ نزول آن مناقشات فراواني درگرفته، فقر‌ۀ 196 تا 203 سوره بقره است كه پيرامون تشريع حج تمتع و اصلاح برخي بدعت‌هاي جاهلي در مراسم حج و عمره است. مفسران سال‌هاي متفاوتي را براي نزول اين فقره در نظر گرفته‌اند كه از سال‌هاي ششم تا دهم را در بر مي‌گيرد؛ اين در حالي است كه در نزول سوره بقره، در هيئت سوره در دو سال نخست هجري جاي شكي نيست. اما نتائج اين مطالعه ــ كه به صورت توصيفي ــ تحليلي و با توجه به منابع تفسيري و تاريخي و با نگاهي كه برآمده از شاخص‌هاي جامع است آن‌جام گرفته ــ حاكي است كه مي‌توان سال نزول اين فقره را سال دوم هجري و همگام با نزول ساير فقرات سوره بقره دانست. شاخص اول كه مربوط به تناسب آيات و موضوعات اين سوره است مي‌رساند كه اين فقره هم‌چون نتيجه براي فقرات قبل، از جمله ماجراي بناي كعبه توسط حضرت ابراهيم از آيۀ 125 به بعد و برخي مناسك آن از جمله سعي بين صفا و مروه است. شاخص ديگر كه جنبۀ قرآني ـ تاريخي داشته، حج مردم مدينه در سال‌هاي اول و دوم هجري است كه اين فقره در خصوص آنان نازل شده است. هم‌چنين عدم دلالت واژۀ حصر در آيۀ 196 بر ماجراي عمر‌ۀ حديبيه، اين فقره را با ساير بخش‌هاي سوره بقره پيوند مي‌دهد. اصلاح بدعت‌هاي جاهلي در حوزۀ حج و عمره، رويكردي است كه با سال‌هاي نخستين مدينه سازگار‌تر است و اين فقره را با ساير بخش‌هاي سورۀ بقره مرتبط مي‌سازد.

Chronology of the verses of the Qur'an is one of the emerging researches that is rooted in the narrations and interpretations of the Qur'an. In the contemporary period, first Westerners and then Islamic scholars have studied the Qur'an by various criteria. One of the verses that has always been the subject of much controversy on the date of its revelation is verses 196 to 203 of Surah Al-Baqarah, which are about the legislation of islamic ritual of Hajj and the correction of some innovative additions performed by the polytheists before Islam, in Hajj and Umrah. The commentators have considered different years for the revelation of this item, which includes the sixth to tenth years; Meanwhile, there is no doubt about the revelation of Surah Al-Baqarah in the first two years of the prophet's emigration to Medina. But the results of this study which is descriptive analytical and according to the interpretive and historical sources - indicate that the year of revelation of this item can be the second year of AH and simultaneously with the revelation of other verses of Surah Baqara.