اثر برخي تعديل كننده‌هاي تنش بر خصوصيات مورفولوژيك و صفات كمي و كيفي علوفه كينوا (Chenopodium quinoa Willd) درشرايط تنش كم آبي

اهداف: كينوا با نام علمي (Chenopodium quinoa Willd.) يك گياه دولپه اي، متعلق به خانواده Chenopodiaceae است. پروتئين، منيزيم، فيبر، پتاسيم، آهن، كلسيم، فسفر، ويتامين‌هاي گروه ب، ويتامين اي و آنتي اكسيدان‌ها از جمله موادي هستند كه به وفور در دانه‌هاي اين گياه وجود دارند. كينوا يكي از معدود گياهان خوراكي است كه همه ۹ آمينو اسيد ضروري بدن را دارد. كمبود آب يكي از عوامل محدود كننده توليد گياهان زراعي در سراسر جهان است ميزان كم نزولات آسماني و پراكنش نامنظم آن سبب بروز تنش خشكي در طول دوره رشد گياهان زراعي مي شود. محافظ هاي گياهي قادرند در كنار افزايش توان تحمل تنش ها، رشد و عملكرد گياه را نيز بهبود دهند. بنابراين مي توان اظهار داشت استفاده مناسب از اين دسته مواد مي تواند به عنوان يكي از راهكارهاي مديريتي بسيار مهم در افزايش توان تحمل تنش هاي گوناگون در گياهان زراعي مطرح گردد. اين تحقيق با هدف بررسي تأثير تعديل كننده هاي تنش بر خصوصيات مورفولوژيك و صفات كمي و كيفي علوفه كينوا درشرايط تنش كم آبي انجام گرفت. مواد و روش ها: اين آزمايش گلداني به صورت فاكتوريل بر پايه طرح كاملا تصادفي با 16 تيمار و 6 تكرار در سال زراعي 1397 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه اروميه اجرا گرديد. فاكتور اول شامل تنش كم آبي در چهار سطح: 1- تنش در مرحله رشد رويشي (پس از استقرار گياهي تا شروع گلدهي)، 2- تنش در مرحله رشد زايشي (از ابتداي گلدهي تا انتهاي گلدهي)، 3- تنش در مرحله پرشدن دانه (از شروع پر شدن تا رسيدگي دانه)، 4- بدون تنش (شاهد) بود. فاكتور دوم محلول پاشي در چهار سطح: 1-محلول پاشي اسيد آسكوربيك با غلظت (2 ميلي مولار)، 2- اسيد سالسيليك با غلظت (2 ميلي مولار)، 3- كود كلاته ميكرو كامل نانو (2 ليتر در هزار ليتر) و شاهد (آب پاشي) بودند. يافته ها: نتايج نشان داد كه تنش كم آبي اثر معني داري بر خصوصيات مورفولوژيك، صفات كمي و كيفي علوفه داشت. محلول پاشي باعث افزايش معني دار پروتئين خام، ماده خشك قابل هضم، عملكرد علوفه تر، وزن خشك ساقه، برگ، گل و قطر ساقه گرديد و باعث كاهش معني دار ديواره سلولي بدون همي سلولز، ديواره سلولي نامحلول در شوينده خنثي و فيبر خام علوفه كينوا شد. اثر برهمكنش تنش كم آبي و محلول پاشي بر تمام صفات كيفي علوفه (به غير خاكستر) در سطح يك درصد معني دار بود. بيشترين مقدار كربوهيدرات هاي محلول در آب (23.65 درصد) از تيمار تنش كم آبي در مرحله رشد رويشي و محلول پاشي با اسيد ساليسيليك حاصل شد. نتيجه گيري: انجام آبياري در مراحل رشد زايشي كينوا (گلدهي و دوره پر شدن دانه) در مقايسه با دوره رشد رويشي اهميت بيشتري دارد.  همچنين جهت تعديل اثرات تنش كم آبي، بهبود عملكرد كمي و كيفي علوفه كينوا، محلول پاشي با تعديل كننده هاي تنش خشكي پيشنهاد مي گردد.