بررسي تحمل به تنش يخ‌زدگي در تعدادي از ژنوتيپ‌هاي اميد بخش كلزا

اهداف: اين مطالعه به منظور بررسي تحمل به تنش يخ زدگي و شناسايي ژنوتيپ هاي متحمل در بين تعدادي از ژنوتيپ هاي كلزا انجام شد. مواد و روش ها:آزمايش به صورت كرت هاي خرد شده بر پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1397 درمزرعه اي به مساحت 2000 مترمربع،به صورت كشت پاييزه در اراضي كشاورزي بخش تيكمه‌داش از توابع شهرستان بستان‌آباد اجرا شد. كرت اصلي شامل دو تاريخ كشت معمولي (10 شهريور) و تاخيري (25 شهريور) و كرت فرعي 19ژنوتيپ كلزا ،شاملSLM046، Opera، L963، Okapi، Nima، KH4، Talaya، L957، Ahmadi، KR18، L1009، Zarfam، Nafis، HW101، Licord، KS7، L14، SW101 و L1008 بود. يافته ها: نتايج تجزيه واريانس صفات ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه و عملكرد در هكتارتحت شرايط تنش  يخ زدگي نشان داد كه اثر تنش روي عملكرد در سطح احتمال يك درصد معني دار بود. اثر ژنوتيپ روي صفات ارتفاع بوته و عملكرد در هكتار در سطح احتمال يك درصد و براي صفت وزن هزار دانه در سطح احتمال پنج درصد معني دار و براي ساير صفات غير معني دار بود. برهمكنش ژنوتيپ ×تاريخ كاشت در عملكرد در سطح احتمال يك درصد معني دار بود. مقايسه ميانگين صفات نشان داد كه در صفت ارتفاع بوته ژنوتيپ Opera، در صفت وزن هزار دانه ژنوتيپ هاي Opera و HW101 و در صفت عملكرد دانه ژنوتيپ KS7 بيشترين مقدار را داشتند. در بين شاخص ها،MP، GMP، STI، HM و SNPIبيشترين همبستگي را با عملكرد دانه تحت هر دو شرايط تنش و بدون تنش نشان دادند و به عنوان بهترين شاخص ها، جهت دستيابي به ارقام پر محصول و متحمل به تنش يخ زدگي معرفي شدند.بر مبناي نمودار سه بعدي، ژنوتيپ هايLicord، Opera، L1008 و Talayeبا عملكرد بالاتر از متوسط كل در هر دو شرايط بدون تنش و تنش و نيز مقدار بالاي SIIG،به عنوان ايده آل ترين ژنوتيپ ها تحت شرايط تنش يخ زدگي شناسايي شدند. نتيجه گيري: نتايج نشان داد كه ژنوتيپ Opera با بيشترين مقدار SIIG از متحمل ترين ژنوتيپ ها و ژنوتيپ Nima با كمترين مقدار SIIG از حساس ترين ژنوتيپ ها به تنش يخ زدگي بودند.همچنين نتايج حاكي از آن بود كه بيشترين عملكرد دانه (كيلوگرم در هكتار) در شرايط بدون تنش در ژنوتيپKS7 و كمترين عملكرد دانه در ژنوتيپKR18 مشاهده گرديد. در شرايط تنش يخ زدگي نيز بيشترين عملكرد دانه مربوط به ژنوتيپ Opera و كمترين عملكرد دانه متعلق به ژنوتيپKR18 بود.