پديد آورندگان :
لاروي، محمداسماعيل دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان , معيري، محمدهادي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - دانشكده علوم جنگل , عابدي سروستاني، احمد دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - دانشكده مديريت كشاورزي , شهركي، محمدرضا اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري استان گلستان
كليدواژه :
محصولات چوبي و غيرچوبي , جوامع محلي , پايداري , زبان پشتو , زبان پشتو
چكيده فارسي :
سابقه و هدف
جوامع جنگل نشين در كشورهاي جهان سوم به دلايل متعددي از قبيل محدوديتهاي منابع محيطي، درآمد پايين و محدوديت فرصت هاي شغلي، دچار چالش هايي در بحث معيشت شده اند. لذا محصولات چوبي و غيرچوبي جنگل ضمن به وجود آوردن فرصتي براي خود مصرفي، منبعي براي درآمدزايي در بين ساكنان محلي شده است. در همين راستا تحقيق حاضر به دنبال شناخت نوع و ميزان بهره برداري از محصولات جنگلي و همچنين رابطه آن بر معيشت جوامع محلي در جنگل هاي جاجي آريوب از استان پكتياي كشور افغانستان صورت گرفته است.
مواد و روش ها
تحقيق حاضر از نوع كاربردي بوده كه به صورت پيمايشي در جنگل هاي جاجي آريوب استان پكتيا در كشور افغانستان انجام شد. 1404 نفر از سرپرستان خانوار در 14 روستا جامعه آماري اين تحقيق را تشكيل داده كه 303 نفر از آنان بر اساس جدول كرجسي مورگان انتخاب شدند. ابزار اصلي تحقيق پرسشنامه محقق ساخته اي بود كه 20 گويه مربوط به نوع استفاده از محصولات جنگلي در پنج بخش مصارف سوختي با 4 گويه، مصارف ساخت و ساز با 3 گويه، مصارف خوراكي و تغذيه اي با 7 گويه، مصارف دارويي با 2 گويه و مصارف تفريحي و تفرجي با 4 گويه بود. سطح معيشت جوامع محلي در سه بعد اشتغال و درآمد با 12 گويه، تغذيه و بهداشت با 5 گويه و حمايتي و مسكن با 6 گويه، مورد بررسي قرار گرفت. به منظور تعيين روايي محتوايي پرسشنامه از نظرات تخصصي كارشناسان و جهت برآورد پايايي آن نيز از مقادير محاسبه شده ضريب آلفاي كرونباخ بهره گرفته شد. پس از جمع آوري اطلاعات، تجزيه و تحليل با استفاده از نرم افزار SPSS21 در دو بخش آمار توصيفي و استنباطي انجام شد.
نتايج
يافته ها نشان داد، مصارف سوختي با ميانگين 94/3 و مصارف تفريحي و تفرجي با ميانگين 57/2 از 5، به ترتيب بيشترين و كمترين ميزان استفاده را در بين جوامع محلي جنگل نشين داشته است. معيشت خانوارهاي روستايي در ابعاد سه گانه تغذيه و بهداشت، حمايتي و مسكن، اشتغال و درآمد در حد متوسط (حدود 3 از 5) به استفاده از فرآورده هاي چوبي و غيرچوبي جنگل وابسته است. نتايج حاكي از آن است كه، بين ميزان استفاده از منابع جنگلي با معيشت كلي جوامع محلي در سطح 99 درصد اطمينان همبستگي مثبت و معني دار وجود دارد. همچنين نتايج نشان داد، بين متغيرهاي سن پاسخگويان و تعداد اعضاي خانوار با ميزان استفاده آن ها از محصولات جنگلي به ترتيب با ضرايب همبستگي 0/163 و 0/148، در سطح 99 درصد اطمينان رابطه مثبت و معني داري و با سطح تحصيلات رابطه منفي و معني دار وجود دارد.
نتيجه گيري
جوامع محلي ساكن در داخل يا حاشيه جنگل محدوده شهرستان جاجي آريوب استان پكتيا افغانستان با توجه به محدويتهاي محيطي (شرايط سخت عرصه اي)، ويژگيهاي فردي (سن، عايله مندي، سواد، سبك زندگي)، فقدان امكانات رفاهي (سوخت فسيلي، مصالح ساختماني)، كمبود فرصتهاي شغلي و درآمد وابستگي نسبتا زيادي به منابع جنگلي (فرآورده هاي چوبي و غيرچوبي) جهت رفع معيشتهاي تغذيه اي و بهداشتي، حمايتي و مسكن، و اشتغال و درآمد دارند. لذا معيشت كلي مردم محلي تا حدود زيادي به بهره برداري از منابع و محصولات جنگل گره خورده است. جهت كاهش وابستگي معيشت جوامع محلي به منابع جنگلي و حفظ پايداري جنگلهاي با ارزش شهرستان جاجي آريوب، لازم است ارگانهاي مسيول استاني و كشوري با همكاري سازمانهاي بين المللي برنامه هاي توسعه عمراني و اجراي جنگلداري مشاركتي را جهت تامين انرژي هاي نو (خورشيدي، بادي و فسيلي)، آموزش و توانمند سازي مردم محلي در بهبود كسب و كار و تنوع اشتغال، توليدات و درآمد، توسعه بازارهاي محلي و منطقه اي برنامه ريزي و اجرا نمايند.
چكيده لاتين :
Background and purpose: Rural communities in developing countries are facing challenges for their livelihood due to various reasons such as resources limitations, low income and job opportunities. In forested areas, wood and non-wood forest products have created an opportunity for self-consumption and have become a source of income for local residents. In this regard, the present study seeks to identify the type and rate of forest product utilization and its impact on livelihoods of local communities in the Jaji Aryub forests of Paktia province, Afghanistan.
Materials and Methods: This study was an applied study that was conducted as a survey in Jaji Aryub forests of Paktia province in Afghanistan. The statistical population of the study consisted of 1404 household heads in 14 villages, of which 303 were selected based on Krejcie Morgan table. The main research instrument was a researcher-made questionnaire consisting of 20 items related to the type of forest products use in five sections: 4 items fuel consumptions, 3 items construction consumptions, 7 items food and nutrition uses, 2 medication uses, 4 items outdoor recreational services. Livelihood level of the local communities were studied in three dimensions of employment and income with 12 items, nutrition and health with 5 items, and support and housing with 6 items. Expert opinion was used to determine the content validity of the questionnaire and calculated Cronbach's alpha coefficient was used to estimate its reliability. After data collection, analysis was performed using SPSS 21 software in two parts: descriptive and inferential statistics.
Results: According to the respondents' viewpoints, in average, fuel consumption with 3.94 and outdoor recreation with 2.57 (from 5 point), had the highest and the lowest using rates by local communities, respectively. Livelihood of rural families was correlated to usage of wood and non-wood forest products with medium rate (approximately 3 from 5) in three dimensions of nutrition and health, support and housing, and employment and income. The results indicated that, there is a significant positive correlation between the using rate of forest products by local communities and their total livelihood (99% confidence level). The results also showed that there was a positive significant relationship (99% confidence level) between respondents' use of forest products and their age and number of household members with correlation coefficients of 0.163 and 0.148, respectively. While a negative significant correlation with their education level were distinguished.
Conclusion: livelihoods of local communities in the Jaji Aryub forests of Paktia province, Afghanistan are, highly, depended to the forest resources due to various reasons such as environmental limitations, individual characteristics, lack of welfare, and limited income and job opportunities. Providing new energies (solar radiation, wind and oil), new job opportunities, creating local and regional markets and supplying processed products, as well as conducting training workshops based on participatory and social forestry were recommended
