نگاهي ديگرباره به معيار علم ديني

مراد از معيار علم ديني، شاخص يا شاخص‌هايي است كه «علم ديني» (قدسي) را از «علم غير ديني» (سكولار) به لحاظ «ماهوي» متمايز مي‌سازد. به نظر راقم سطور ديني‏بودن علم در گرو ديني‏بودن «مؤلفه‌هاي ركني پنج‌گانه» علم است. توضيح اينكه دانش‌ها از سه دسته عناصر «تكوّن‌بخش» و «تشخّص‌بخش»‌ برخوردارند: 1. «مؤلِّفه‌هاي ركني»؛ ۲. «مميزه‌هاي ماهوي»؛ ۳. « مختصات هويتي ـ صوري». «مؤلِّفه‌هاي ركني دانش» را به عناصر تكوّن‌بخش آن اطلاق مي‌كنيم. اين عناصر عبارت‌اند از «مبادي نظري» (پيش‌انگاره‌ها)، «موضوع»، «مسائل»، «غايت» و «منطق» علم. عناصري چون «نحوه وجود» علم و قضاياي آن، «مختصات معرفت‌شناختي» علم و قضاياي آن، «مختصات ارزشي» علم و نيز «هندسه معرفتي» آن را در زمره مميزه‌هاي ماهوي دانش به ‌شمار مي‌آوريم. مميزه‌هاي ماهوي دانش، برساخته مؤلِّفه‌هاي ركني‌اند. با توجه به توضيحات بالا علم ديني «بالمعني الاخص» عبارت است از «دستگاه معرفتي‌اي‌‌ كه همه «مؤلفه‌هاي ركني» آن ديني بوده، گزاره‌هاي تشكيل‌دهنده آن نيز به واقع «اصابت كرده» باشد. اطلاق عنوان «علم ديني» به اين‌ گونه دانشي، اطلاق حقيقي است.