اثر تنظيم كننده‌هاي رشد گياهي بر كالوس‌زايي و باززايي گياه دارويي زوفا (Hyssopus officinalis) در شرايط درون شيشه‌اي

هدف: زوفا (Hyssopus officinalis)، از مهم‌ترين گياهان دارويي و ادويه‌اي متعلق به تيره نعناعيان و غني از اسانس‌هاي روغني است كه براي اهداف دارويي، بهداشتي و خوراكي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. با استفاده از روش‌كشت بافت از جمله توليد كالوس و باززايي اين گياه دارويي مهم مي‌توان راندمان توليد متابوليت‌هاي ثانويه موثر آن را از نظر كمي و كيفي ارتقاء بخشيد. مطالعه حاضر در محيط كشت پايه MS، به منظور تعيين مناسب‌ترين غلظت تنظيم‌كننده‌‌‌هاي رشد اكسيني و سيتوكينيني براي بدست آوردن بيشترين بازده در القاء و توليد كالوس و همچنين باززايي گياهچه‌هاي درون شيشه‌اي از ريز‌نمونه‌هاي برگ و هيپوكوتيل در گياه زوفا انجام گرفت. مواد و روش‌ها: آزمايش كالوس‌دهي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي (CRD) با سه تكرار اجرا گرديد. در اين آزمايش از سطوح مختلف تنظيم كننده رشد گياهي (صفر، 0.5، 1 و 2 ميلي‌گرم در ليتر NAA) و دو نوع ريز‌نمونه برگ و هيپوكوتيل استفاده گرديد. صفات مختلف از جمله سرعت رشد نسبي، وزن خشك و تر، قطر، رنگ و ساختار فيزيكي و درصد القاي كالوس اندازه‌گيري و بررسي شد. آزمايش باززايي مستقيم و غير مستقيم نيز به صورت فاكتوريل بر پايه طرح كاملا تصادفي با سه تكرار صورت گرفت. از سطوح مختلف تنظيم ‌كننده رشد (1 و 2 ميلي‌گرم در ليتر NAA) و (2 و 4 ميلي‌گرم در ليتر BAP) استفاده شد و صفت درصد باززايي اندازه‌گيري شد. نتايج: بهترين درصد القاي كالوس (100%) در محيط MS همراه با 2 ميلي گرم در ليتر NAA و در ريز‌نمونه هيپوكوتيل بدست آمد. بيشترين درصد باززايي مستقيم (73%) و غير مستقيم (80%) در محيط MS و تركيب هورموني 2 ميلي گرم در ليتر NAA و 4 ميلي گرم در ليتر BAP در ريز‌نمونه هيپوكوتيل و كالوس حاصل از هيپوكوتيل مشاهده گرديد. نتيجه‌گيري: اين آزمايش مشخص نمود كه ريزنمونه هيپوكتيل مناسب جهت كالوس زايي و باززايي در زوفا مي‌باشد.