تحليل تطبيقي دموكراتيزاسيون در تركيه و ايران: مطالعۀ موردي موج اول بازگشت به اقتدارگرايي (1906- 1913م)

موضوع اين مقاله مطالعۀ تطبيقي دموكراتيزاسيون در تركيه و ايران از 1906 تا 1913م است. مسئلۀ پژوهش اين است كه دموكراتيزاسيون در تركيه و ايران در مرحلۀ دوم، گذار دموكراتيك، پرابلماتيك شده و در هر دو كشور تلاش هاي ناظر بر تغييرات دموكراتيك در دورۀ مورد مطالعه به ظهور اقتدارگرايي جديد منجر شده است. با ارائۀ شواهد تجربي استدلال شده است كه ايران، بازگشت به اقتدارگرايي را در 1908م و تركيۀ عثماني در 1913م تجربه كرده است. مدل نظري پژوهش برمبناي رويكرد عامليت محور، فرموله شده است. ساختار منطقي اين مدل دلالت بر آن دارد كه دموكراتيزاسيون نتيجۀ نوع و كيفيت تركيب سه شرط علّي، عامليت كنشگران سياسي و كنشگران نظامي و كنشگران خارجي است. پژوهش حاضر با استفاده از روش تطبيقي تاريخي انجام شده است. شواهد تجربي اين پژوهش دلالت بر آن دارد كه بازگشت به اقتدارگرايي در تركيه و ايران تحت شرايط تركيب شروط علّي استراتژي سركوب‌گرايانه ميان كنشگران سياسي و مداخلۀ خشونت آميز نظاميان در فرايندهاي سياسي و نيز مداخلۀ سياسي ـ نظامي كنشگران خارجي در سياست داخلي رخ داده است.