تحليل نظم اجتماعي در دورۀ صفوي با تكيه بر نظريۀ حكومت طبيعي شكنندۀ نورث و همكاران

دورۀ صفويه نقطۀ عزيمت ايرانيان براي بنيان نهادنِ دولتِ جديد شمرده شده كه در آن نخستين حكومتِ مستقلِ ايراني پس از اسلام تشكيل شد. اگرچه حكومت صفوي به طور نسبي از توانايي ايجاد نظم و كنترل خشونت و رسيدن به درجاتي از رشد و بالندگي برخوردار بود، اما ديري نپاييد كه نظم و انسجام اجتماعي با بحران ها و چالش هاي عميقي روبه رو شد و درنهايت رو به فروپاشي گذارد. اين پژوهش مي كوشد تا علل و زمينه هاي اين امر را با استناد به شواهد و دلايل احصا شده از متون و منابع تاريخي، با روش تحليلي و مقايسه اي و با توجه به الگوي حكومت طبيعي نورث و همكارانش واكاوي كند. يافته هاي پژوهش حاكي است ويژگي هاي حكومت صفوي در چهار مضمونِ »ناكامي در ائتلاف سازي پايدار «، »شكست در ايجاد تعادل ميان نيروهاي اجتماعي «، »ساخت شخصي، غيررسمي و يك‌جانبۀ قدرت سياسي « و »اقتصاد سياسي انحصاري و نقض حقوق مالكيت « با شاخص هاي اصلي حكومت طبيعي شكنندۀ نورث و همكاران هم‌خواني دارد.