راهكارهاي مقابله با اخبار جعلي در سازمان هاي خبري و رسانه‌اي ايران

گسترش و نفوذ روز‌افزون رسانه‌هاي اجتماعي، در كنار فرصت‌هايي نظير تسهيل فرايند ارتباطات و گردش سريع اطلاعات، تهديدهاي قابل ‌توجهي را نيز به همراه داشته است. يكي از اين تهديدهاي مهم، به اجماع متخصصان اين حوزه در سراسر جهان، توليد و انتشار خبرهاي جعلي است. دولت‌هاي رقيب، عناصر معارض و اپوزيسيون، افراد سودجو و مغرض و حتي سازمان‌هاي رقيب، با اطلاع از اين ظرفيت، اقدام به تحريف و واژگون‌سازي حقايق در فضاي مجازي جوامع و كشورهاي هدف در مقياس وسيع كرده و افكار عمومي را در جهت اهداف خويش و عمدتاً در تقابل با دولت‌هايشان بسيج مي‌كنند؛ اين فرايند حقيقت‌زدايي گسترده از فضاي اطلاع‌رساني جوامع، موجي از آسيب‌ها و نگراني‌ها را در سراسر جهان ايجاد كرده است. شكل‌گيري اين نگراني‌ها باعث گشودن مسير جديدي از تحقيق‌ها براي مهار به‌هنگام و كاهش اثرهاي مخرب اخبار جعلي بر افكار عمومي شده است. در اين شرايط سازمان‌هاي خبري علاوه بر نقش سنتي خود در خبررساني، وظيفۀ جديد مقابله با اطلاعات غلط برخط و خبرهاي جعلي را بر عهده دارند. از اين‌رو، مقاله حاضر با هدف دستيابي به راهكارهاي مقابله با خبر جعلي براي سازمان‌هاي خبري حرفه‌اي با تأكيد بر كشور ايران، در چنين زيست‌بوم اطلاعاتي تأليف شده است.براي دستيابي به اين هدف، علاوه بر مطالعه كتابخانه‌اي گسترده در منابع جهاني و دسته‌بندي مفاد آن‌ها، با 18 نفر از متخصصان حوزه خبر و رسانه ايراني، كه با شيوه نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شده بودند، مصاحبه عميق شد و سپس با تجزيه و تحليل داده‌ها با استفاده از روش تحليل مضمون راهكارهايي به دست آمد؛ راهكارهاي به‌دست‌آمده در قالب شش مرحله شامل اقدامات پيشگيرانه ، پايش ،  آستانه ، تصميم ، واكنش و مرحلۀ ثبت تجربه و دانش معرفي ‌شد. در مجموع، براي پاسخ به سئوال‌هاي پژوهش، 6 مضمون فراگير، 20 مضمون سازمان‌يافتۀ اصلي، 11 مضمون سازمان‌يافتۀ فرعي و 91 مضمون پايه، يافته و در اين مقاله ارائه شد. سازمان‌هاي خبري به‌خصوص در محيط رسانه‌اي ايران، قادرند با اتكا به يافته‌هاي پيشنهادي اين پژوهش، طراحي فرايند و طي مراحل احصاشده به مقابله با خبرهاي جعلي بپردازند.