شناسايي و راستي آزمايي چوب هاي وارداتي در بازار ايران؛ بخش نخست: پهن برگان زينتي

Identification and verification of imported timbers in wood market of Iran; part one: exotic hardwoods

سابقه و هدف يكي از چالش هاي تجارت الوار چوبي، تقلب در نوع چوب است كه به دليل سخت يا غيرممكن بودن تمايز چوب ها -به ويژه چوب هاي وارداتي- در بعد ماكروسكوپي به وفور رخ مي دهد. نگراني ديگري كه در مورد بازار چوب هاي زينتي و لوكس در ايران وجود دارد، فروش چوب هاي خوش رنگ و نگار ولي حفاظت شدهء داخلي (براي مثال پسته وحشي) به عنوان چوب هاي استوايي وارداتي است. هدف اين پژوهش، شناسايي علمي گونه هاي مختلف چوب هاي پهن برگ زينتي در بازار چوب ايران و تطبيق آنها با نام تجاري بود. مواد و روش ها 39 قطعه چوب پهن برگ به همراه فهرستي از نام هاي تجاري و يا علمي آن ها از اداره بندر و دريانوردي استان گيلان و چند چوب فروشي و كارگاه منبت و معرق در تهران و كرج تهيه شدند. در مرحله نخست، نام علمي متناظر با نام تجاري فروخته شده، يافت شد. سپس، سطح مقطع نمونه ها اسكن و اسلايدهاي ميكروسكوپي از آن ها تهيه و عكس برداري شدند. پس از استخراج ويژگي هاي آناتومي چوب، جنس يا گونه نمونه ها براساس فهرست ويژگي هاي ميكروسكوپي براي شناسايي پهن برگان شناسايي و با ادعاي فروشنده مطابقت داده شد. يافته ها براساس نتايج به دست آمده، 80 درصد نمونه ها با نام درست خريد و فروش و در صنعت استفاده مي شدند. پهن برگان غيربومي موجود در بازار، بيشتر از چوب هاي استوايي بوده و با توجه به اين كه تعداد قابل توجهي از چوب هاي مورد بررسي، ويژگي هاي بارز مشابهي (چينش پارانشيم هاي محوري، حضور پارانشيم نواري، بلور و ساختار مطبق) داشتند، تفكيك آنها به سختي انجام مي پذيرفت. چوب هاي شناخته شده و معروف استوايي مانند «اوكومه»، «رزوود»، «ونگه»، «پادوك» و «ساپلي»، با نام درستي تجارت مي شدند. در بين منابع تهيه چوب نيز، قريب به اتفاق چوب هاي موجود در عمده فروشي ها به درستي نامگذاري شده بودند ولي در خرده فروشي ها و كارگاه هاي كوچك چوب، تعداد اشتباه افزايش مي يافت. درميان چوب هاي گردآوري شده، بيشترين مغايرت در مورد چوب «تيك (ساج)» و چوب موسوم به «فوفل» ديده شد. با توجه به اينكه تيك، يكي از معدود گونه هاي استوايي در بازار چوب ايران است كه مرز حلقه رويش مشخص داشته و شناسايي آن نسبتا به سادگي انجام مي گيرد، ممكن است تيك ناميده شدن برخي چوب ها، نه از روي ناآگاهي بلكه سودجويي فروشنده ها باشد. فوفل نيز درواقع، نام اشتباهي است كه بر «رزوود هندي» گذاشته شده و به دليل محبوبيت اين چوب، تقلب هايي نيز در مورد آن انجام مي شود. نتيجه گيري در مجموع مي توان نتيجه گرفت كه به دليل شباهت ويژگي ها، تمايز چوب هاي زينتي رايج در بازار ايران، در بعد ماكروسكوپي و تنها با تكيه بر بافت و رنگ چوب غيرممكن و در بعد ميكروسكوپي نيز به سختي و تنها با اعمال دقت زياد امكان پذير است. عليرغم اين گزاره، چوب هاي وارداتي پهن برگ در بازار ايران -به ويژه در عمده فروشي ها- با نام هاي تجاري انگليسي آن ها تطابق داشته و بازار چوب ايران از نظر صحت و صداقت در خريد و فروش نسبتا قابل اطمينان است. بااين حال، به دليل وجود تناقض هايي در مورد برخي چوب هاي تزييني محبوب، اطلاع رساني و آموزش درست از ضروريات بوده و خريد و فروش چوب هاي وارداتي بهتر است با شناسنامه و يا رجوع به متخصصان علم چوب شناسي صورت پذيرد.

Background and Objectives: One of the the challenges of lumber traffic is adulteration in wood kind which is widely spread due to the difficulty or impossibility of wood identification –especially exotic hardwoods- at macroscopic level. The other concern regarding luxury and aesthetic wood market in Iran is trading the colorful wood of some endangered and protected trees species like wild Pistachio in the name of imported tropical wood. The aim of this study was to identify different types of luxury hardwoods in the wood market of Iran and validate their corresponding commercial names. Materials and Methods: 39 different hardwood pieces were collected from Ports and Maritime Organization of Guilan as well as lumberyards, marquetry and wood mosaic workshops in Tehran and Karaj. First, the scientific names of samples corresponding to commercial names were recorded. Cross-sections of woods were sanded and scanned and microscopic slides were prepared. After extracting the anatomical features of samples, genus or species of wood was identified and compared with those claimed by the seller or handicraftsman. Results: The results showed that 80 percent of hardwood samples were dealt and used in industry by the correct name. Imported hardwoods were mainly of tropical woods which shared many common features (arrangement of axial parenchyma, presence of banded parenchyma, crystals, and storied structure). According to the similarity of key features, the process of discrimination and identification was not easy and fast. Well-known tropical timbers like okoumé, rosewood, African padauk, and sapele were correctly traded. Almost all timers in warehouses were named correctly; however, in retails and small workshops, discrepancy increased. Among collected samples, the most discrepancy was observed in the case of teak and a wood called "fofel". Teak is one of the few tropical woods in the market that has distinct growth ring boundaries and hence, its identification is comparatively easy. Therefore, we conclude that the incorrect naming of teak woods is partly due to the dishonesty of wood sellers. On the other hand, "fofel" is a wrong labeling of Indian rosewood and there are some cheatings regarding this wood due to its popularity in Iran wood market. Conclusion: The main conclusion of this study is that due to the similarities, distinguishing common decorative woods in Iran market is impossible in terms of macroscopy and merely based on texture and color. Even on the microscopic level, the wood identification is laborious and can be accomplished only by cautiousness. Having said that, the exotic hardwoods in Iran market –especially at wholesales- are relatively in good accordance with their English commercial names and hence, Iran wood market is relatively verified in this aspect. However, due to the existing discrepancies in the case of some popular luxury woods, it is recommended to trade these exotic hardwoods with certificate or verification of wood anatomists.