اندازه‌گيري شاخص نابرابري چندبعدي به تفكيك مناطق شهري و روستايي ايران طي دوره 1397-1363

هدف محوري اين مقاله اندازه‌گيري شاخص نابرابري چندبعدي است. براي تحقق هدف مذكور و پاسخ به اين سوال كه نابرابري چه روندي را در طول دوره مورد مطالعه طي كرده است با استفاده از داده هاي طرح هزينهدرآمد خانوار مركز آمار ايران و همچنين با استفاده از شاخص بورگنيان، نابرابري به صورت چند بعدي براي دوره زماني 13971363 اندازه گيري شد . علاوه بر اين لازم به ذكر است در اين تحقيق در ابتدا مخارج خانوار بر اساس تركيب سني و تعداد اعضاي خانوار با محاسبه مقياس معادل مورد تعديل قرار گرفت كه اين تعديل با تخمين سهم مخارج گروه‌هاي مختلف كالايي با در نظر گرفتن شكل تابعي آن در سيستم تقاضاي تقريباَ ايده آل درجه دوم ميسر گرديد. سپس با استفاده از تكنيك‌هاي داده كاوي و مولفه هاي اصلي نسبت به محاسبه وزن ابعاد مورد مطالعه در تحليل (درآمد، آموزش و سلامت) اقدام شد و در ضمن به هنگام اندازه گيري نابرابري، درجه اجتناب از نابرابري در قالب دو سناريو صفر و يك مورد توجه قرار گرفت. نتايج اين تحقيق دلالت بر آن دارد كه اندازه نابرابري چندبعدي به ازاي مقدار صفر براي هر دو پارامتر اجتناب از نابرابري و پارامتر جانشيني بر اساس شاخص بورگنيان بين مقادير 28/0 و 41/0 در مناطق شهري و بين مقادير 26/0 و 41/0 در مناطق روستايي است. همچنين بازه مقادير محاسبه شده و نوسانات شاخص بورگنيان و ضريب جيني درآمدي محاسبه شده توسط مراكز رسمي آمار نيز الزاماً مشابه و همسو نبوده است. يافته هاي اين تحقيق نشان داد كه اندازه نابرابري چند بعدي در مناطق روستايي نسبت به مناطق شهري در اكثر سال‌هاي مورد مطالعه كمتر است و البته مشابهت تقريبي بين روند آن در مناطق شهري و روستايي وجود دارد. نابرابري در دهه 80 نسبت به ساير دوره‌ها (عليرغم ميزان درآمد بيشتر نفتي نسبت به دوره‌هاي قبل و بعد از آن و واگذاري بيشتر سهام دولتي نسبت به دوره‌هاي قبل از آن) مقادير بيشتري به خود اختصاص داده است و در ابتداي سال‌هاي دهه 90 كاهش نسبي و سپس مجدداَ افزايش يافته است. در نهايت يافته‌هاي تحقيق نشان از عدم موفقيت در اهداف برابري خواهانه برنامه‌هاي توسعه دارد.