شبيه‌سازي تقاضاي داروهاي بيماري‌هاي خاص و صعب‌العلاج در ايران با رويكرد مدل‌هاي مبتني بر عامل (1397-1398)

دارو به عنوان يك كالاي استراتژيك و مشمول يارانه در كشور و نياز اساسي بيماران، همواره از اهميت خاصي برخوردار بوده است و در سيستم سلامت يك جامعه جايگاه و نقش ويژه‌اي دارد. از سوي ديگر، يكي از شاخص هاي ارزيابي رفاه خانوار ميزان هزينه اي است كه براي تامين نيازهاي گوناگون خود صرف مي كند و هرچه سهم هزينه انجام شده براي رفع نيازهاي اوليه اي مانند خوراك، مسكن، پوشاك و آموزش بالاتر باشد، مي توان انتظار داشت كه سهم كمتري براي مخارج سلامت باقي بماند. در مورد تقاضاي دارو بسته به نگرش و نوع بيماري افراد و كشش‌هاي درآمدي و قيمتي آن‌ها، ممكن است تقاضا براي داروهاي مختلف متفاوت باشد. هدف ما در اين مقاله بررسي تقاضاي داروهاي بيماري‌هاي خاص و صعب العلاج (اورفان) براي گروه‌هاي مختلف درآمدي در ايران با استفاده از مدل‌هاي مبتني بر عامل (ABM) است. در اين مقاله پويايي رفتار متقاضيان داروهاي اورفان و تغييرات تقاضاي آن‌ها در سناريوهاي مختلف قيمتي ناشي از تورم و تغييرات نرخ ارز، با استفاده از مدل‌هاي مبتني بر عامل، بررسي شده است. بدين منظور، 1000 خانوار متقاضي داروهاي اورفان كه از مركز آمار ايران استخراج شده‌اند، در پنج بيستك درآمدي و هزينه‌اي جاي گرفته‌اند و با استفاده از نرم افزار شبيه‌سازي نت لوگو عكس‌العمل آن‌ها در برابر افزايش قيمت داروي مورد نيازشان پيش‌بيني مي‌شود. نتايج نشان مي‌دهد، ميانگين كشش قيمتي تقاضا براي داروهاي ژنريك و برند به ترتيب 0.39 و 1.05 درصد بوده است؛ به همين ميزان از تقاضاي دارو اين دو گروه كاسته شده است. در پايين‌ترين بيستك درآمدي مشاهده مي‌شود كه با افزايش قيمت داروهاي اورفان ژنريك و برند، مخارج تخصيص يافته براي آن‌ها به ترتيب 3.3و 31.85 درصد كاهش يافته است. مي‌توان دليل اصلي آن را در بودجه‌ پايين خانوار بيمار و تخصيص آن به نيازهاي ضروري زندگي مانند خوراك و مسكن جستجو كرد. شدت كاهش مخارج صرف شده در گروه داروهاي برند بخاطر آن است كه، مي‌توان در صورت افزايش قيمت آن، داروي ژنريك را جايگزين نمود.