بررسي ارتباط ميان «جهاد» و گفتمان آخرالزماني از منظر ديويد كوك

در دهه‌هاي اخير جهانيان شاهد ظهور گروه‌هاي تروريستي و جهادي بوده‌اند كه هركدام به نحوي با پسوند اسلامي و گسترش اقدامات غيرانساني مسئله «جهاد»، «آخرالزمان» و رخدادهاي «پايان دنيا» را به چالش كشيده‌اند. چنين كنش‌هايي مقدمات تحقيقات گسترده اسلام‌پژوهان غربي را در اين زمينه فراهم آورده است تا آنجا كه برخي به بررسي ارتباط تنگاتنگ ميان اين سه مقوله پرداخته‌اند. ديويد كوك (David Cook) از جمله صاحب‌نظران اين عرصه است كه مكتوبات بسياري درزمينه جهاد، شهادت و گفتمان‌هاي آخرالزماني به رشته تحرير درآورده و معتقد است، ارتباطي مستقيم ميان اين مباحث وجود دارد. اين نوشتار با روش توصيفي ـ تحليلي، با رويكردي انتقادي، ارتباط ميان جهاد و گفتمان آخرالزماني را از منظر ديويد كوك مورد واكاوي قرار داده است. كوك، عامل گسترش اسلام و فتوحات مسلمانان را اعتقاد به وقوع قيامت در آينده‌اي نزديك مي‌داند؛ زيرا معتقد است تا اين تاريخ‌گذاري نهايي در ذهن مجاهد نقش نبندد، آمادگي براي حضور در جنگ و تحمل مشكلات و مصائب آن وجود نخواهد داشت و زمينه‌ساز اين تفكر، آيات قرآن در خصوص قريب‌الوقوع بودن پايان دنيا و نيز برخي روايات هستند. پژوهش حاضر نشان مي‌دهد كه خاستگاه چنين نظرگاهي، از يك‌سو در پيش گرفتن رويكردي سطحي و گزينشي در استدلال به آيات و روايات است و از سوي ديگر اتخاذ پيش‌فرض جنگ‌طلب و خشونت‌آميز بودن آموزه جهاد در اسلام است.