تصويرهاي توحيدي در حديقه‌‌الحقيقه و مثنوي

آموزش مباحث توحيدي و تلاش براي درك مفاهيم غامض معرفتي همواره دغدغۀ انديشمندان بوده است. با وجود بن مايه هاي مشترك در تعاليم توحيدي، دست يابي به مفاهيم غني براي همگان ميسر نيست و چه بسا در ادراك معاني تناقض هايي پديد آيد. حديقة الحقيقه و مثنوي از جمله متون تعليمي هستند كه از صورخيال براي بيان مفاهيم توحيدي بهره برده اند. در اين نوشتار، سبك تعليمي سنايي و مولانا در آموزش مفاهيم توحيدي و نحوۀ برخورداري اين دو عارف از صورخيال از ديدگاه هرمنوتيك كُربني بررسي شده است. زبان توحيدي مثنوي و حديقةالحقيقه تقريباً يك دست است، اما سنايي در طرح كليات و در سطح عالي به بيان توحيد پرداخته و مولانا بيشتر وارد جزئيات مفاهيم توحيدي شده است. تصويرهاي حديقة الحقيقه بيشتر در محور افقي طراحي شده، اما در مثنوي مولانا، در محور عمودي نيز تصاوير بسياري يافت مي شوند. مولانا گاه نمادهاي سنايي بهره برده و در بسياري از موارد با نمادهايي كاملاً ابتكاري به آموزش مفاهيم توحيدي پرداخته است. تصويرهاي توحيدي هردو عارف تركيبي از آموزههاي فلسفي و نمادهاي شهودي عرفاني در هرمنوتيك كربني است. برخورداري از شكل ترسيمي حروف (سمبوليسم الفبايي) و تشبيه به حروف در هردو اثر مشترك است.