مدل‌سازي ساختاري- تفسيري عوامل مؤثر بر توسعه گردشگري مذهبي در ايران با رويكرد آينده پژوهي

گردشگري مذهبي يكي از رايج‌ترين اشكال گردشگري در جهان است و صاحب‌نظران صنعت گردشگري بر اين باورند كه به لحاظ موقعيت فرهنگي – مذهبي خاص ايران در ميان كشورهاي ديگر، گردشگري مذهبي جاي رشد و توسعه بسياري در كشور دارد؛ هدف پژوهش حاضر، مدل‌سازي عوامل مؤثر بر توسعه گردشگري مذهبي در ايران با رويكرد آينده‌پژوهي و طراحي ارتباطات اين عوامل مي‌باشد. روش انجام پژوهش به صورت توصيفي- تحليلي است. به منظور شناسايي عوامل مؤثر توسعه گردشگري مذهبي، از روش تحليل محتوا استفاده شد. در بخش مدلسازي ساختاري تفسيري، از نظرات خبره دانشگاهي صاحب‌نظر در حوزه گردشگري و مراكز پژوهشي از طريق روش دلفي استفاده شده است. ابزار جمع‌آوري داده‌ها به‌صورت مصاحبه و پرسشنامه دوبه دويي مي‌باشد و براي سنجش و ارزيابي روايي پرسشنامه از ملاك روايي صوري استفاده شده است. روابط بين عوامل موثر بر توسعه گردشگري مذهبي در ايران با استفاده از يك متدولوژي تحليلي نوين تحت عنوان مدل‌‌سازي ساختاري تفسيري (ISM) تعيين و بصورت يكپارچه مورد تحليل قرار گرفته است و در نهايت با استفاده از تحليل MICMAC نوع عوامل مؤثر با توجه به اثرگذاري و اثرپذيري بر ساير عوامل‌ها مشخص و سطح‌بندي شدند. يافته‌هاي پژوهش نشان داد عوامل برنامه‌ريزي، سياست-گذاري و نظارت كامل بر روند صنعت توريسم مذهبي با ميزان قدرت نفوذ 8 بيشترين تاثير و همچنين عوامل‌هاي مؤثر عدم دخالت دولت در برنامه‌هاي اجرايي و خصوصي‌سازي و ايجاد رشته دانشگاهي توريسم مذهبي مشتركاً با ميزان قدرت نفوذ 2 كمترين تاثير را دارد.

Religious tourism is one of the most common forms of tourism in the world, and tourism industry experts believe that in terms of Iran's culturally-specific religious status, among other countries, The purpose of the present study is to model the factors influencing the development of religious tourism in Iran with a future research approach and designing the relationship between these factors. The research method is descriptive-analytical. Content analysis method was used to identify the effective factors of religious tourism development. In the interpretive structural modeling section, expert opinions of tourism experts and research centers have been used through the Delphi method. Data were collected through interviews and a two-way questionnaire and face validity was used to assess the validity of the questionnaire. The relationships between the factors affecting the development of religious tourism in Iran have been determined using integrated analytical structural modeling (ISM) and analyzed by MICMAC analysis. Effectiveness and effectiveness on other factors were identified and classified. The findings of the study showed that planning, policy-making and full oversight of the religious tourism industry with the influence of the 8 most influential factors as well as the effective factors of the government's non-intervention in the programs of privatization and establishment of tourism academic discipline. Religion has the least influence with the power of influence 2.