تبيين «قاعده دعوت به خير» در فقه تربيتي

Explaining the “The rule of invitation to good“ in educational jurisprudence

فقه تربيتي به عنوان بابي جديد در فقه و قلمرو نو در مطالعات تربيتي در حال شكل گرفتن است. همانطور كه رشد و نموِ «قواعد فقهي» در فقه مهم و لازم بوده، تكوين و رشد شاخه «قواعد فقه تربيتي» نيز از اهميت برخوردار است. نوشتار حاضر «دعوت به خير» را در قامت يك «قاعده فقه تربيتي» تبيين نموده و با روش‌شناسي فقهي و اجتهادي در سه بخش از مدرك قاعده، مفاد قاعده و تطبيقات و دلالت‌هاي تربيتي اين قاعده بحث كرده است. بنابر نتايج اين پژوهش، دعوت به خير بر مكلفان مستحب عيني و نيز بر عده اي از واجدين شرايط، واجب كفايي است. همچنين دعوت به خير به مثابه يك روش تربيتي، داراي عناصر، شرايط و اصول حاكم است. برخي از شرايط مانند: علمِ داعي، مبتلابه و مفيد بودن مدعوّ اليه و عقل و امكان فهم و پذيرشِ مدعوّ و ... . برخي از اصول مانند: استحباب اتقان دعوت، تقدم دعوت عملي بر دعوتِ لساني، تقدم دعوت نرم بر سخت و ... .

Educational jurisprudence is taking shape as a new chapter in jurisprudence and as a new realm in educational studies. Just as the development of "rules of jurisprudence" is important in jurisprudence, so is the development of the branch of "rules of educational jurisprudence". The present article explains "invitation to good" in the form of a "maxim of educational jurisprudence". Using a jurisprudential and ijtihad methodology, the article discusses this maxim of Islamic jurisprudence in three parts: evidence of the rule, purport of the rule and educational implications of this rule. The findings of this study suggest that the invitation to good is objectively recommended on the duty-bound, and it is a collective obligation on some others who meet the requirements and are qualified. Also, inviting to good as an educational method has elements, as well as conditions and principles that govern the maxim. These conditions include the inviter's knowledge, the practicality and usefulness of the thing to which invitation is made, and sanity, the possibility of understanding and acceptance of the invitee etc. and also some principles such as the desirability of well-prepared invitation, the priority of practical invitation over verbal invitation, the priority of soft invitation over hard invitation and so forth.