نگاهي نو به سنگ‌نگاره‌ي كُرنگان

نقش‌برجسته كُرنگان، بزرگ‌ترين نقش‌برجسته‌ يك‌پارچه‌ا‌ي است كه از ايلام باستان برجاي مانده و قديمي‌ترين بخش آن به دوره‌ سوكل‌مخ‌ها بر مي‌گردد. در اين مقاله، با بررسي تفسيرهاي گوناگون از اين نقش‌برجسته، نشان داده مي‌شود كه چگونه بسياري از پژوهشگران، متاثر از هرتسفلد و مبتني بر پيش‌فرض‌هاي ذهني كه از نقش‌مايه‌هاي ميان دو رود باستان در ذهن داشته‌اند به اشتباه گمان ‌كرده‌اند كه جريان‌هاي آب در اين نقش‌برجسته از گلدان يا ظرفي خارج مي‌شوند كه در دست ايزد ريش‌دار قرار دارد. علاوه بر اين، نشان داده مي‌شود كه چگونه همين پيش‌فرض‌هاي ذهني سبب شده‌اند تا اغلب پژوهشگران، چيزي را كه در مقابل ايزد ريش‌دارِ اين نقش‌برجسته قرار دارد، نوعي مذبح يا مجمري از آتش در نظر بگيرند. در ادامه، با بررسي دقيق‌تر تصوير آتش ياد شده و مقايسه‌ آن با تصاوير آتش در ديگر نقش‌ مهرها و هم‌چنين، توجه به تضاد ميان جريان‌هاي آب و آتش، تفسير ديگري از اين اثر به دست داده مي‌شود. در اين تفسير جديد، جريان‌هاي آب نه از ميان گلدان يا ظرفي در دست ايزد ريش‌دار، بلكه از ميان ميله و حلقه‌اي كه وي بالا نگه داشته، خارج مي‌شوند و آن‌چه مذبح يا مجمر آتش پنداشته شده به مثابه سر حيواني منتسب به ايزد ريش‌دار ارزيابي مي‌گردد. در پايان، در كنار ديدگاه‌هايي كه ايزد ريش‌دارِ اين نقش‌برجسته را نپيريشه، هومبن يا اينشوشينك در نظر گرفته‌اند، امكان تصوير شدن ايزدي محلي در بخش مركزي اين نقش‌برجسته بررسي مي‌شود.