تحليل رجزهاي امام علي(ع) و يهوديان در جنگ خيبر براساس مربع ايدئولوژيك ون دايك

تحليل گفتمان انتقادي رويكردي بينا رشته‌اي است كه در كشف جهان‌بيني گفته پردازي اهميت زيادي دارد. تئون ون دايك از نظريه پردازان برجسته حوزه تحليل گفتمان انتقادي، با تاكيد بر اين نكته كه جهان‌بيني گفته پرداز (ايدئولوژي) قابليت بازنمايي در زبان را دارد، نظريه مربع ايدئولوژيك را بيان نمود. پژوهش حاضر با روش توصيفي -تحليلي و با اين فرض كه مي‌توان از رجز، خوانشي گفتماني داشت، رجزهاي علي( ع) و يهوديان را در جنگ خيبر بر اساس الگوي مربعي ايدئولوژيك ون دايك در تحليل گفتمان انتقادي مورد بررسي قرار مي‌دهد، تا ضمن كشف چگونگي بازنمود ايدئولوژي طرفين گفتگو، شناخت عميق تر لايه‌هاي متن صورت گيرد. برآيند پژوهش نشان مي دهد كه در اين رجزها فضاي تخاصم به وسيله راهبرد گفتماني قطب بندي بين دو گروه علي( ع) و دشمنانش بازنمايي شده است و علي (ع) با استفاده از گزاره هاي زباني واو قسم ،نفرين ،اسم فاعل به معناي صفت مشبهه، مفعول مطلق نوعي وتاكيدي ، تقديم خبر برمبتدا و رويكردهاي بلاغي تشبيه ، استعاره مكنيه و سازه هاي واژگاني كه بار ايدئولوزيكي منفي دارند «الكفره، اهل فسوق» وسازه هاي واژگاني كه بار ايدئولوژيكي مثبت دارند «ربي خير ناصر، آمنت بالله» از جمله رويكرد هاي زباني موثر در حاشيه راني رجزهاي مخالفان و تبليغ اسلام واثبات حقانيت آن در برابر يهوديان، نقش به سزايي را ايفا نموده، اشاره كرد.