تأثير بازي‌درماني مبتني بر نظام خانواده روي جو خانواده و مشكلات رفتاري كودكان دچار اختلال فزون كنشي/كاستي‌ توجه

The Effect of Family System Play Therapy on Family Environment and Behavioral Problems in Children with Attention-Deficit/ Hyperactivity Disorder

پژوهش‌هاي فراواني به‌صورت مجزا راجع به اثربخشي رويكرد خانواده­درماني نظام‌دار در حل مشكلات خانواده و استفاده از بازي‌درماني يا درمان­هاي خانواده‌مدار جهت كاهش مشكلات رفتاري كودكان مخصوصاً كودكان دچار اختلال فزون كنشي/كاستي‌ توجه بهره‌ فراواني برده شده است در اين پژوهش به تلفيق رويكرد نظام‌دار خانواده و بازي­درماني براي كار با اين كودكان و خانواده­هايشان پرداخته شد. هدف پژوهش حاضر بررسي اثربخشي بازي‌درماني مبتني بر نظام خانواده بر جو خانواده و مشكلات رفتاري كودكان دچار اختلال فزون كنشي/كاستي‌ توجه بود. در اين پژوهش از طرح آزمايشي تك موردي از نوع خط پايه چندگانه استفاده شد. جامعه آماري شامل كليه كودكان 6 تا 8 سال دچار اختلال فزون كنشي/كاستي‌ توجه و خانواده‌هاي آن‌ها در شهر تهران بودند كه در سال 1399-1398 به مراكز مشاوره تصميم، باران دانش و آفتاب زندگي مراجعه كرده بودند و 3 كودك به‌صورت در دسترس بر اساس ملاك‌هاي ورود انتخاب شدند. آزمودني‌ها به‌صورت پلكاني زماني وارد طرح پژوهشي شدند و 10 جلسه مداخله انجام شد. ابزارهاي سنجش پژوهش حاضر پرسشنامه‌هاي مشكلات رفتاري كودكان (Rutter, 1967) و جو خانواده ( Moos & Moos,1994) بود. يافته‌هاي پژوهش بر اساس تحليل ديداري و شاخص‌هاي آمار توصيفي، طراز، روند و تغييرپذيري مورد تجزيه‌وتحليل قرار گرفت. يافته‌ها نشان داد كه بازي‌درماني مبتني بر نظام ‌خانواده بر بهبود جو خانواده (براي هر سه آزمودني) و كاهش مشكلات رفتاري كودكان دچار اختلال فزون كنشي/كاستي‌ توجه (براي هر سه آزمودني) مؤثر بود. يافته­ها كارايي بازي‌درماني مبتني بر نظام خانواده را بر مشكلات رفتاري و جو خانواده نشان مي‌دهد؛ بنابراين پيشنهاد مي­شود روانشناسان و درمانگران خانواده و كودك از اين روش جهت بهبود مشكلات رفتاري و جو خانواده استفاده نمايند. كليدواژه‌ها

Numerous studies have focused separately on the effectiveness of the systemic family therapy approach in solving family problems or using play therapy or family-centered therapies to reduce behavioral problems in children with ADHD. In this study, Family System therapy and play therapy were combined to work with these children and their families. This study aimed to evaluate the effectiveness of family system play therapy on the family environment and behavioral problems of children with ADHD. In this study, a single case experimental design of multiple baselines was used. The statistical population included all children aged 6 to 8 years with ADHD and their families in Tehran who referred to "Tasmim", "AftabeZendegi", "baraneDanesh" counseling centers in 2020-2021, and 3 children were selected based on inclusion criteria. Subjects were randomly selected for the research project and 10 sessions of intervention were performed. The measuring instruments of the present study were the Rutter Children) Rutter, 1967( and the Moos Family Environment Scale )Moos & Moos, 1994). Findings were analyzed based on visual analysis and descriptive statistics, level, trend, and variability. Findings showed that Family System Play Therapy ‌was effective in improving the family environment (for all three subjects) and reducing the behavioral problems of children with ADHD (for all three subjects). Findings show the effectiveness of family system play therapy on the behavioral problem and family environment. Therefore, it is recommended that family and child psychologists and therapists use this method to improve behavioral problems and the family environment.