منشآت منصب قضا و جايگاه قاضيان تيموري در خطه خراسان بزرگ و انعكاس آن در نگارگري

The Origins of the Judicial Position and the Position of Judges in the Timurid Khorasan Line and its Reflection on Painting

منشآت يا نامه ­هاي تاريخي از ابزارهاي اداره امور ديواني در تاريخ ايران بوده ­اند. بازشناسي متن اين آثار گامي مهم در آگاهي از رازهاي موجود در ساختار اداري كهن است. يكي از اركان مهم ساختار اداري در جامعه ايران در دوره اسلامي، نظام قضايي بوده است. برقراري عدل يكي از مهم­ترين اصول اسلامي در جامعه مسلمانان به شمار مي­رود و شاهان به عنوان نماينده عدالت خداوند بر زمين خود را مسئول برپايي عدالت مي­دانستند. اين مهم از طريق مناصب شرعي و مذهبي به خصوص قضاوت ممكن مي­شد. در اين مقاله به بررسي اسناد انتصاب قاضيان در دوره تيموري در خراسان بزرگ موجود در منشأت مهم اين دوره پرداخته شده است. اين پژوهش با روش توصيفي و تحليلي و با تكيه بر داده­ هاي آرشيوي و كتابخانه ­اي است انجام شده است. يافته ­هاي پژوهش نشان مي­دهد كه قاضيان با توجه به اسناد و منابع باقيمانده، طيف وسيعي از اختيارات را از جنبه شرعي و عرفي در جامعه به عهده داشته ­اند و با توجه به ويژگي شرايط انتخاب قاضي، ارتباط مستقيم با مردم و ارتباط با دربار از جنبه حكومتي و مذهبي مورد توجه بوده­ اند. برخي از اين قاضيان ضمن حمايت از هنرمندان در زمره شعرا، هنرمندان و نويسندگان بزرگ دوره تيموري محسوب مي­شدند. واكاوي نگاره ­هاي تاريخي موجود بر اهميت اين منصب تأكيد دارد. اهداف پژوهش: 1.واكاوي وضعيت عدل و دادگستري در دوره تيموري. 2.بررسي نقش منشآت در واكاوي نقش قاضيان و انعكاس آن در نگارگري. سوالات پژوهش: 1-­ نظام قضايي ايران در تيموري چه وضعيتي داشت؟ 2-­ منشآت چه نقشي در اختيارات قضات دوره تيموري و بازشناسي وظايف آن­ها دارند؟

Historical sources or letters have been tools of administration of court affairs in the history of Iran. Recognizing the text of these works is a significant step in acknowledging the mysteries of the ancient administrative structure. One of the imperative pillars of the administrative structure in Iranian society in the Islamic period was the judiciary system. The establishment of justice is one of the most vital Islamic principles in the Muslim community and the kings, as the representatives of God's justice on earth, considered themselves responsible for the institution of justice; hence, this act became conceivable through religious positions, specifically through judging. This article examines the documents of appointment of judges in the Timurid period in Greater Khorasan via a descriptive and analytical method and relying on archival and library data. Findings show that according to the remaining documents and sources, the judges beheld a vast range of authorities in terms of Sharia and local customs in the society and according to the principals of judge selection, they were renowned for their direct relation with the people and courtiers in terms of a governmental and religious outlooks. A number of these judges, while supporting artists, were considered great poets, artists and writers of the Timurid period. Analysis of existing historical drawings emphasizes the importance of this position. Research aims: 1. An analysis of the state of justice in the Timurid period. 2. An investigation on the role of origins in analyzing the position of judges and its reflection in painting. Research questions: 1. What was the situation of the Iranian judicial system in Timurid? 2. What is the role of sources in the powers of Timurid judges and the recognition of their duties?