عنوان مقاله :
بازشناسي اصول سلسله مراتب مكاني در مساجد سنتي ايران و تحليل آن با روش نحو فضا (مطالعه موردي: مساجد شهر شيراز)
عنوان به زبان ديگر :
Recognition of the Principles of Spatial Hierarchy in Traditional Mosques of Iran and its Analysis by Space Syntax Method (Case study: Mosques of Shiraz)
پديد آورندگان :
عماد، فاطمه دانشگاه آزاد اسلامي واحد شيراز - دانشكده معماري - گروه معماري، شيراز، ايران , موحد، خسرو دانشگاه آزاد اسلامي واحد شيراز - دانشكده معماري - گروه معماري، شيراز، ايران , تقي پور، مليحه دانشگاه آزاد اسلامي واحد شيراز - دانشكده معماري - گروه معماري، شيراز، ايران , حيدري، علي اكبر دانشگاه ياسوج، ياسوج ، ايران
كليدواژه :
سلسله مراتب مكاني , مساجد سنتي ايران , نحوه فضا , طراحي , مساجد شيراز
چكيده فارسي :
معماري به صورت ابزاري براي پاسخگويي به نيازهاي انسان است و در اين زمينه، مساجد به عنوان يكي از جلوه هاي معماري اسلامي، سهم ويژه اي در پاسخگويي به نيازهاي روحي انسان برعهده دارد. مساجد در گذر زمان داراي اصولي واحد براي ايجاد سلسله مراتب هستند. اين پژوهش به دنبال بازشناسي سلسله مراتب در مساجد شهر شيراز است تا بتوان آن را در مساجد معاصر شيراز مورد استفاده قرار داد. بر همين اساس در ابتدا با مراجعه به متون معماري و نيز ديدگاه صاحب نظران، به بازشناسي اصل سلسله مراتب مكاني پرداخته شد و سپس به تعريف علمي اين كلمه و يافتن بن مايه هاي آن پرداخته شده است. براي اين منظور از روش توصيفي- تحليلي براي بدست آوردن مباني نظري و از روش نحوه فضا به كمك نرم افزار Depthmap براي تحليل چهار مسجد نمونه موردي برگرفته شده است. يافته هاي پژوهش بيانگر اين موضوع است كه در مساجد شهر شيراز، فضاهاي عمومي كه بيشتر مورد استفاده قرار ميگرفتهاند مانند شبستان در درجه اول دسترسي در نظر گرفته شدهاند و تمام فضاهاي ديگر داراي محرميت بيشتري بودند و در درجه دوم دسترسي قرار داشتند تا جايي كه افراد استفاده كننده عادي حتي شايد متوجه وجود اين فضاها در مسجد نميشدند. همچنين در مساجد شهر شيراز در صورتي كه امكان ايجاد دو ورودي بوده است، دو ورودي را از دو محل كاملاً متفاوت مي ساختند تا جايي كه حتي مساجد ارتباط دهنده دو محله با هم بودند.
اهداف پژوهش:
1.بازشناسي اصول سلسله مراتب مكاني در مساجد سنتي ايران.
2.تحليل سلسله مراتب مكاني مساجد شيراز با روش نحو فضا.
سؤالات پژوهش:
1.چه عواملي بر شكلدهي به ساختار مكاني مساجد سنتي ايران تأثيرگذار بوده است؟
2.سلسله مراتب مكاني مساجد شيراز بر چه اساسي بوده است؟
چكيده لاتين :
Architecture is a tool for encountering human needs, and in this regard, mosques, as one of the manifestations of Islamic architecture, have a distinct role in meeting human spiritual needs. Mosques over time have unified principles for creating hierarchies. This research seeks to recognize the hierarchy of the mosques of Shiraz in which the obtained information can be applied in contemporary mosques. Accordingly, first, by referring to architectural texts and experts' views, the principle of spatial hierarchy is recognized and then the scientific definition of the word and its foundations are found. For this purpose, a descriptive-analytical method is applied to obtain theoretical foundations; furthermore, the method of space method with the help of Depthmap software was also used to analyze four mosques. The research findings express the view that the mosques of shiraz behold public spaces such as the courtyards in first degree and other areas that were more cloistered and are classified as second spaces of accessibility in which ordinary people may have been unaware of. Correspondingly, if it was possible to create two entrances, they were made from two completely diverse places to the point that the mosques connected neighborhoods.
Research aims:
1. Recognizing the principles of spatial hierarchy in traditional Iranian mosques.
2. Analyzing the spatial hierarchy of Shiraz mosques with the method of space syntax.
Research questions:
1. What factors have influenced the shaping of the spatial structure of traditional Iranian mosques?
2. What is the spatial hierarchy of Shiraz mosques based on?
عنوان نشريه :
مطالعات هنر اسلامي
