شناخت نظام‌مند عوامل ريسك‌مدار حوادث رانندگي در سياست جنايي

Systematic understanding of traffic risk factors in criminal policy

امروزه نگرش ريسك‌مدار به‌دليل عطف توجه به مقدمات و مراحل قبل از وقوع جرايم جايگاه قابل توجهي در ميان سياست‌گذاران جنايي پيدا كرده است. اين مهم درباره جرايم و تخلفات حادثه‌ساز رانندگي، با توجه به وضعيت‌هاي پيش‌جنايي منتهي به وقوع آنها، در مقررات فراملي و گزارش‌هاي جديد سازمان بهداشت جهاني با موضوع ايمني حمل‌ونقل، منعكس و معياري براي تبيين و قانون‌گذاري جامع در اين راستا است. اين تحقيق درصدد پاسخ به اين سوال اساسي است كه عوامل موثر ريسك‌مدار بر تدوين سياست جنايي درخصوص حوادث رانندگي كدام است؟ پژوهش حاضر از نظر هدف، كاربردي، از لحاظ روش اجرا، توصيفي- اسنادي بوده و جمع‌آوري اطلاعات در آن از طريق بررسي اسنادي و فيش‌برداري از منابع كتابخانه‌اي و مدارك پژوهشي فارسي و انگليسي صورت گرفته است. به‌نظر مي‌رسد كه عمده مصاديق عوامل ريسك‌مدار به رفتارهاي خودخواهانه بسياري از رانندگان مرتبط است كه سياست جنايي ايران پاسخ‌هاي قانوني موثري در جهت كاهش ريسك اين رفتارها از قبيل الزام به شركت مجدد در آزمون‌هاي رانندگي صلاحيت بخش و دوره‌هاي آموزشي حقوق و تكاليف رانندگان اتخاذ نكرده است. باوجود اين‌كه قانون رسيدگي به جرايم و تخلفات رانندگي به برخي از يافته‌هاي ريسك‌مدار توجه كرده وليكن بيشتر تمركز آن پس از وقوع حوادث رانندگي است و در واقع به‌جاي اتخاذ رويكرد پيش‌جنايي و توجه به الزامات و تدابير پيش‌گيرانه، داراي رويكردي پساجنايي و واكنشي بوده و عوامل ريسك‌مدار موثر بر حوادث رانندگي در اين قانون مغفول مانده است؛ لذا پيشنهاد مي‌شود كه سياست جنايي تقنيني در اين‌خصوص به‌صورت مدون و با تأكيد بر عوامل ريسك‌مدار اصلاح شود.

Background and Aim: Today, risk-oriented attitude has found a significant place among criminal policymakers due to the attention paid to the pre-crime stages and stages. This is important for transnational traffic offenses and offenses, given the pre-criminal situations that occur, reflected in transnational regulations and new WHO reports on the subject of transportation safety, and a criterion for comprehensive explanation and legislation in this regard. Therefore, criminal policymakers should, while recognizing and comprehensively counting the risk factors affecting the occurrence of traffic accidents, take action to draw the relevant differential regulations. Method: In terms of applied purpose, the present study is descriptive-documentary in terms of implementation method and data collection has been done through documentary review and filing of library resources and Persian and English research documents. Findings: It seems that most of the examples of risk factors are related to the selfish behaviors of many drivers. Iran's criminal policy has not adopted effective legal responses to reduce the risk of such behaviors, such as requiring re-participation in qualifying driving tests and driver rights and training courses. Conclusion: Despite the fact that the law on investigating traffic crimes and violations, instead of adopting a pre-criminal approach and paying attention to the requirements and preventive measures, it has a post-criminal and reactionary approach and the risk factors affecting traffic accidents are neglected in this law. an‎d be corrected by emphasizing risk-oriented factors