درنگي بر چگونگي پيوند ابيات الحاقي در چاپ هاي سنگي مكتوبات صدي

A Review of the Verses added to Maktubat-e- Sadi in Stone Prints

به باور نسخه پژوهان، خوانندگان نسخ خطي به هنگام مطالعه، اگر روايت هاي ديگري از داستان ها و عبارت ها يا اشعاري مرتبط با متن را در ذهن داشتند، آن ها را در حاشيه ي نسخه مي افزودند. اين افزوده ها چندي بعد به وسيله ي برخي از كاتبان به متن وارد شده است. اين تصرفات را مي توان به دو دسته ي عمدي و غيرعمدي تقسيم كرد. تصرفات عمدي معمولا به دست كاتباني وارد متن مي شود كه يا نسخه را براي خود مي نويسند، يا هم نقش كاتب و هم وظيفه ي مصحح را بر عهده دارند. موضوع اخير به ويژه در چاپ هاي سنگي مكتوبات صدي، مهم ترين اثر فارسي شرف الدين منيري (661 ؟ - 782 ق) نمود يافته است؛ زيرا در چاپ هاي سنگي صد مكتوب، ابياتي از سوي كاتبان به متن افزوده شده است كه در دست نويس هاي كهن مكتوبات صدي وجود ندارد. نگارندگان در اين نوشتار، ابيات افزوده به متن را شناسايي كرده و سپس چگونگي پيوند آن ها را با مكتوبات صدي نشان داده اند. بر اين اساس، ابيات الحاقي را مي توان به سه دسته تقسيم كرد: نخست ابيات سخنوراني كه پيش از درگذشت شيخ منيري مي زيسته اند و ديگر، اشعار گويندگان پس از شرف الدين و سوم ابياتي كه شاعران آن ها را نمي شناسيم. به باور نگارندگان، گذشته از ابياتي كه هيچ پيوندي با متن ندارند، ديگر ابيات افزوده به چاپ هاي سنگي به شش دليل: 1. تاكيد و تاييد معنا؛ 2. ايضاح متن؛ 3. تكميل و تتميم معناي اشعار؛ 4. برگرداندن منظوم معنا؛ 5. تداعي معاني؛ 6. تمثيل و مثل، با مكتوبات صدي پيوند مي يابند.

As researchers of the handwritten versions assume, reader of such texts tend to attach and add their understanding of the stories, statements or poems in the margin of the texts. Later, these attachments are added to the main text by some writers. These additions are either intentional and unintentional; the former is generally introduced either by those who intend to rewrite the manuscript for themselves or by those who were both writers and correctors of the handwritten texts. This has been manifested in stone prints of the Maktubat-e-Sadi as the most important Persian work by Sharaf al-dîn-e Maneri (1263 ? - 1380). In stone prints of this work, the writers have added some verses to the text which have never been in original handwritten versions. The authors of present research have identified the verses added to the main text and indicated how these verses are linked to Maktubat-e-Sadi. Accordingly, the attached verses can be divided into three classes: first the verses by lecturers who lived prior to Maneri, second, verses of speakers who lived after Sharaf al-dîn and third, verses from some anonymous poets. We assume that irrespective of verses having no links to the main text, other added verses in stone prints are related to the Maktubat-e-Sadi for six reasons: 1) emphasizing and confirming meaning, 2) illuminating the Text, 3) completing and complementing the poems' meanings, 4) rendering the meaning in verse, 5) Meaning interpretation and 6) simile and idiomatic expressions.