منبع تعهد به ارزيابي آثار زيست‌محيطي فرامرزي در پروژۀ گاپ تركيه

كشور تركيه به‌عنوان كشور بالادستي در حوضۀ رود دجله و فرات از سال 1936 طرحي به نام آناتولي جنوب شرقي (گاپ) را پايه‌ريزي كرد كه در ضمن آن از سال 1977 احداث سد‌ها و نيروگاه‌هاي برق‌آبي متعددي را بر روي رودخانۀ دجله و فرات آغاز نمود. با توجه به اينكه اجراي اين پروژه بر كشورهاي اطراف يعني عراق، سوريه و ايران آثار منفي زيست‌محيطي، اجتماعي و اقتصادي متعددي برجاي گذاشته و خواهد گذاشت و به اعتقاد كارشناسان، كشور تركيه فرايند ارزيابي آثار زيست‌محيطي اين طرح را به‌درستي انجام نداده است، پرسش اين است كه آيا از ديدگاه حقوق بين‌الملل كشور تركيه تعهدي الزام‌آور به ارزيابي آثار زيست‌محيطي دارد؟ نتايج حاصل از اين نوشتار بر اساس تحليل اسناد و رويۀ قضايي بين‌المللي مؤيد آن است كه امروزه تعهد به اجراي ارزيابي آثار زيست‌محيطي در پروژه‌هايي كه پتانسيل ايجاد آسيب مهم فرامرزي دارند، به‌عنوان يك تعهد عرفي الزام‌آور شناخته شده و براي همۀ كشورها لازم‌الرعايه است. به اين ترتيب، كشور تركيه نيز در احداث پروژۀ گاپ موظف به اجراي اين تعهد بوده است كه عدم رعايت آن براي اين كشور مسئوليت بين‌المللي به‌دنبال خواهد داشت.