قحطي شمال خراسان طي جنگ جهاني اول به روايت اسناد منتشرنشده آرشيو ملي ايران

ايران سرزميني است كه به دلايل متعدد جغرافيايي، هجوم بيگانگان، فقدان راه هاي مناسب مواصلاتي و غيره، پيوسته در معرض قحطي‌هاي مختلف و ادواري بوده است. با وقوع جنگ جهاني اول و اشغال ايران، مقارن با خشكسالي، آشفتگي‌هايي پيش آمد كه وضعيت را پيچيده‌تر كرد. مسئله‌ي اصلي و پرسش مقاله‌ي حاض، با تمركز بر منطقه شمالي خراسان به عنوان يكي از مناطق درگير قحطي جنگ جهاني اول و تبعات حاصل از آن، اين است كه عوامل موجد يا تشديدكننده‌ي بروز و گسترش قحطي وغلاي پيش آمده چه بود؟ در اين شرايط، دولت ايران جهت كاستن شدت قحطي و گرسنگي يا غلبه بر اين وضعيت، چه اقداماتي انجام داد؟براي انجام اين پژوهش از اسناد آرشيوي منتشرنشده به عنوان اصلي‌ترين منبع مطالعاتي موجود كه حاوي اطلاعاتي بكر و تازه است، استفاده شده و تلاش شده با بهره‌گيري از روش تحقيق مطالعات تاريخي و بر پايه شيوه توصيفي ـ تحليلي پس از مطالعه و بررسي اسناد مربوطه، با توجه به خلأ مطالعاتي درخصوص موضوع كنوني، به پرسش هاي بالا پاسخ داده شود.نتيجه‌ي حاصله، نشان‌گر اين واقعيت است كه علاوه بر روند اقدامات غير عادلانه‌ي روس‌ها در ايجاد اخلال و تخريب نظام خريد محصولات مناطق شمال خراسان، اعم از محصولات كشاورزي و دامي، عوامل مختلف ديگري از جمله بارش كم، احتكار گندم و جو، سودجويي بيش از اندازه فروشندگان غله، بي‌كفايتي و بي‌خردي مأموران گمركي، بي‌تدبيري مسئولان دولتي و غيره، مهم و مؤثر بوده‌اند و باعث بروز قحطي در سال هاي 1291ـ1297 شده‌اند.