كاربست مدل‌هاي تصميم‌گيري چند شاخصه در ارزيابي نابرابري‌هاي فضايي توسعه‌‌يافتگي در حوزه بهداشت و درمان (مطالعه موردي: استان اردبيل)

The application of multi - criteria decision - making models in the assessment of the development spatial inequalities in the field of health care (case study: Ardabil Province)

توزيع متناسب امكانات، تجهيزات و نيروي انساني متخصص در حوزه بهداشت و درمان كه به‌طور مستقيم با سلامت جامعه درگير هستند اهميت بسيار بالايي دارد. اين پژوهش كه از لحاظ هدف كاربردي و رويكرد حاكم بر آن توصيفي – تحليلي مي باشد. با هدف بررسي و رتبه بندي شهرستانهاي استان اردبيل برمبناي شاخص هاي توسعه در حوزه بهداشتي و درماني انجام شده است برهمين اساس با بهره گيري از 26 شاخص در حوزه بهداشتي و درماني و مد ل هاي تصميم گيري TOPSIS و VIKOR و يكسان سازي نتايج، باتكنيك هاي كپلند، ميانگين رتبه، بردا و ادغام، ميزان برخورداري و نحوه توزيع امكانات بهداشتي و درماني تعيين گرديد. نتايج بدست آمده نشان مي‌دهد كه شكاف و نابرابري به لحاظ برخورداري از امكانات بهداشتي و درماني در بين شهرستانهاي استان اردبيل كاملاً مشهود بوده و تفاوت فاحش در مقام برخورداري از امكانات و زيرساختها وجود دارد بطوريكه براساس نتايج حاصل از روش ادغام، از مجموع شهرستان هاي استان، فقط شهرستان اردبيل به عنوان مركز استان در وضعيت بسيار برخوردار قرار دارد، شهرستانهاي خلخال و مشگين شهر نيز در وضعيت برخوردار قرار گرفته اند، شهرستان سرعين نيز در وضعيت بسيار محروم مي باشد، بقيه شهرستانها هم در وضعيت نيمه محروم و محروم طبقه بندي شده اند. براساس يافته هاي پژوهش مي توان با تمركزدايي امكانات از مركز استان و توزيع مناسب امكانات و تجهيزات با رويكرد عدالت محور و توزيع تجهيزات بهداشتي و درماني به نسبت جمعيت شهرستان مي توان نابرابري هاي فضايي توسعه يافتگي را به سمت رشد متوازن تغيير داد.

Proportionate distribution of facilities, equipment, and Proficient human forces who are directly involved in the health of society is of great importance. The present descriptive-analytical study aimed to rank the Counties of Ardabil province with respect to the health care development indicators. Access to health carefacilities and their distribution across the Countieswere determined by employing 26 health indicators, applying TOPSIS and VIKORdecision making models,and unifying the results by Borda and Copeland techniques, mean-rank, and integration. The findings revealed the gap and inequality among the Counties of the province and a marked difference in access tohealth care facilities and infrastructures. The results of the integration method revealed that among the Counties of the province, just the county of Ardabil, the center of the province, had very favorable conditions. The Counties of Khalkhal and Meshginshahr had favorable conditions. The most deprived county in terms of access to health care facilities was Sarein and the other Counties were classified as deprived or somewhat deprived areas. The findings indicate that it is possible to change the spatial inequalities of development towards balanced growth by decentralization of facilities from the center of the province and proper distribution of facilities and equipment with a justice-oriented approach and also the distribution of health care equipment in proportion to the population of Counties.