بررسي نظري برخي قابليت‌ها و محدوديت‌هاي نرخ سود مشاركت مدني به عنوان يك ابزار سياست‌گذاري پولي

An Investigation into Some of the Capabilities and Restrictions of Participation Rate as a Monetary Policy Tool

ممنوعيت ربا و ماهيت متفاوت بهره در سيستم پولي اسلامي نسبت به سيستم متداول، موجب نياز به ابزارهاي جايگزين سياست پولي مي‌شود. يكي از ابزارهاي معرفي شده در ادبيات، نرخ مشاركت بانك‌ها با متقاضيان تسهيلات در قراردادهاي مشاركت در سود و زيان است. هدف اين مقاله بررسي نظري نرخ مشاركت به مثابه يك ابزار سياست پولي و شناسايي محدوديت‌ها و فرصت‌هاي تأثيرگذاري آن مي‌باشد. در اين راستا يك الگوي نظري براي بازار تسهيلات مشاركتي طراحي و با استخراج عرضه و تقاضاي تسهيلات مشاركتي در شرايط عدم اطمينان حل شده است. نتايج بيانگر آن است كه امكان سقوط بازار تسهيلات مشاركتي وجود دارد و هر چه هزينه فرصت عرضه تسهيلات مشاركتي براي صاحبان وجوه افزايش پيدا كند؛ احتمال سقوط و عدم تعادل اين بازار بيشتر مي‌شود. اين مقاله يك سطح آستانه‌اي از بازدهي انتظاري را معرفي مي‌نمايد كه به ازاي مقادير كمتر از آن، صاحبان وجوه حاضر به عرضه تسهيلات خود نيستند. اين سطح آستانه‌اي تابعي از ذهنيت و انتظار عرضه‌كننده تسهيلات از بازدهي پروژه در شرايط رونق و ركود، نرخ مشاركت و احتمال رونق است. طبيعي است كه در چنين شرايطي نرخ مشاركت به عنوان يك ابزار سياستي، كارايي خود را در جهت تأثيرگذاري بر اشتغال و عرضه كل از كانال سرمايه‌گذاري از دست بدهد و بايد به فكر استفاده از ساير ابزارهاي سياستي بود. همچنين نرخ مشاركت، تأثير معكوسي بر تورم انتظاري و تورم دارد و اگر تغييرات نرخ مشاركت بصورت درون‌زا در نظر گرفته شود؛ رفتاري مانا (Stationary) از خود بروز مي‌دهد كه اين به پايداري هر چه بيشتر سيستم مالي اسلامي كمك مي‌كند. سياست‌گذار پولي بايستي در بكارگيري نرخ مشاركت اين نكته را مدّنظر خود قرار دهد كه نرخ مشاركت همواره كارآمد نبوده و تأثيرگذاري آن به متغيرهايي مانند نرخ بازدهي در شرايط رونق، نرخ بازدهي در شرايط ركود، سهم مشاركت و بازدهي انتظاري بستگي دارد.

Essence of interest is different between Islamic and conventional monetary systems. This difference as well as prohibition of Riba require an alternate monetary policy tool as substitute. Participation rate in Profit-Loss Sharing (PLS) contracts is one of such substitutes. This paper aims to investigate the participation rate as a monetary policy tool and also identifying its restrictions and capabilities within a theoretical framework. For this purpose, extracting demand and supply functions of PLS funds, we developed a theoretical model for PLS funds market. The results show that the PLS funds market may collapse under certain conditions. The more opportunity cost of supply of PLS funds is, the more probability of dis-equilibrium and collapse is. This paper introduces a threshold level of expected return that suppliers are not willing to supply their funds for less than that amount. This expected return is a function of expectation of suppliers from return of the project in boom and recession, participation rate and probability of boom. Under this condition, it is obvious that participation rate is no longer efficient as a monetary policy tool in order to influence on employment and aggregate output through investment channel and a new one has to be found. Furthermore, the results indicate that the participation rate has an opposite impact on both expected inflation and inflation and if considered as an endogenous variable, it shows a stationary behavior which leads Islamic financial system to be more stable. The monetary policy maker should be aware that participation rate is not always efficient and its efficiency depends on variables and parameters like rate of return in boom and recession, participation rate and expected return.