تحليل انتقادي عملكرد نظام حقوقي ايران در رابطه با مفهوم استقلال قضايي

Critical analysis of the performance of the Iranian legal system regarding the concept of judicial independence

دادرسي منصفانه كه در زمره حقوق بشر به شمار مي رود به عنوان يكي از عناصر تحقق عدالت قضايي، خود داراي مولفه هايي است كه استقلال قضايي بنيادي ترين اين مولفه ها به شمار مي رود. استقلال قضايي جهت تحقق كامل، هم نيازمند استقلال نهادي قوه قضاييه است و هم بايستي تامين كننده استقلال در راي براي شخص قاضي باشد. پرسش اساسي مربوط به چگونگي رويكرد نظام حقوقي ايران در خصوص مفهوم استقلال قضايي و شيوه اصلاح آن است. رويكرد متخذه پيرامون استقلال قضايي در كشور ما عليرغم وجود نكات قوت بسيار، مصون از كاستي ها نبوده و موارد متعددي از جمله برخي موانع قانوني و برخي موانع عملي سد راه شكل گيري استقلال قضات و دستگاه قضايي مستقل مي گردد. اين مقاله با رويكرد توصيفي تحليلي و مبتني بر مطالعات كتابخانه اي، به دنبال بيان مشكلات موجود از جمله عدم استقلال مالي قوه قضاييه، عدم توجه به وضعيت اجتماعي، مالي و معيشتي قضات و كارآموزان قضايي، آزمايشي بودن استخدام قضات در بدو خدمت، عدم ذكر موارد صلاحيت قاضي در قوانين عادي و ارجاع امر تشخيص صلاحيت قضايي به كميسيون فاقد اولويت نسبت به قاضي و ارائه راه كار هاي پيشنهادي همانند اعطاء استقلال مالي به قوه قضاييه، اتخاذ رويكرد هاي عملي در راستاي ارتقاء وضعيت اجتماعي و مالي قضات و اصلاح قوانين موجود مربوط به تشخيص صلاحيت قاضي جهت هموار نمودن مسير تحقق استقلال قضايي است.

Fair justice which is considered a Human Rights as an element of judicial justice has some components that judicial independence is the most necessary of them. Judicial independence for a good promotion, not only needs institutional independence but also it should guarantee independence of judge for judgement. The basic question is how the Iranian legal system approaches the concept of judicial independence and how it can be corrected. The approaches taken to judicial independence in our country, despite its many strengths, is not protected to defects and some problems such as legal and executive obstacles blocks the independence of judges and judiciary. This article has a descriptive-analytical approach based on library studies that wants to express existing problems such as lack of financial independence of the judiciary, lack of attention to the social, financial and living conditions of judges and judicial trainees, conditionality of hiring judges at the beginning of service, failure to mention the judge's competence in the law and referral of jurisdiction to the commission without priority over the judge and provide suggested solutions like as granting financial independence to the judiciary, adopting practical approaches to improve the social and financial status of judges and correcting the existing laws that is related to the recognition of the judge's competence in order to simplify the ways to achieve judicial independence.