پيش‌بيني وضعيت تحرك‌پذيري ماسه‌هاي روان در آينده بر اساس آزمون تحليل حساسيت (مطالعه‌ي موردي: شهرستان منجيل)

Predicting Mobility of Sands in the Future Based on Sensitivity Analysis Test (Case Study: Manjil City)

تپه‌هاي ماسه‌اي از مهم‌ترين و حساس‌ترين لندفرم‌هاي حساس به فرسايش بادي مي‌باشند كه ميزان فعاليت آن‌ها بسته به‌ شدت تأثير عوامل متعدد اقليمي و زميني، متفاوت است. پايش بلندمدت اين عوامل به همراه وضعيت تحرك‌پذيري ماسه‌هاي روان در مناطق مختلف مي‌تواند اثر قابل‌توجهي بر كاهش اثرات نامطلوب آن‌ها داشته باشد. يكي از مناطق حساس به پديده‌ي فرسايش بادي در شمال غرب ايران، تپه‌هاي ماسه‌اي اطراف شهرستان منجيل است كه به‌عنوان منطقه‌ي مطالعاتي در پژوهش حاضر موردتوجه قرار گرفته است. اهداف اصلي اين مطالعه، بررسي تأثير شرايط اقليمي بر ميزان تحرك‌پذيري ماسه‌هاي روان اين منطقه‌ و نيز پيش‌بيني اثرات تغيير احتمالي عوامل اقليمي بر تحرك‌پذيري ماسه‌هاي روان شهرستان منجيل است. بدين منظور از داده‌هاي ساعتي مربوط به عناصر اقليمي و رويدادهاي گردوغبار استفاده گرديد. نتايج نشان داد كه در بازه‌ي زماني 2016-1994 سير تغييرات روزهاي غبارآلود و شاخص تحرك‌پذيري ماسه‌هاي روان در اين منطقه‌، نزولي و ارتباط بين آن‌ها مثبت و معني‌دار بوده است. در سال‌هاي 1995 تا 1999 و 2006 و 2008 نيز شهرستان منجيل در خطر بيابان‌زايي بسيار شديد قرار داشته و با گذشت زمان از شدت آن كاسته شده است. همچنين نتايج نشان داد كه در مقياس سالانه، بيش از 90 درصد بادهاي محلي با سرعتي بيش از 11 متر بر ثانيه و با جهت غالب شمالي در منطقه‌ي مطالعاتي جريان داشته‌اند. بر اساس نتايج تحليل حساسيت مشخص شد كه اگر در آينده، فراواني بادهاي فرسايش‌زا و يا ميزان تبخير و تعرق پتانسيل به اندازه‌ي حداقل 10 درصد كاهش يابد، مقدار شاخص لنكستر از 9/241 به 6/194 كاهش خواهد يافت و وضعيت كاملاً فعال آن‌ها به وضعيت پايدارتري خواهد رسيد. همچنين پيش‌بيني مي‌شود اگر اين دو پارامتر اقليمي به‌طور هم‌زمان به ميزان 30 درصد كاهش يابند، تپه‌ها همچنان فعال خواهند بود؛ مگر آنكه اين عوامل به‌طور هم‌زمان به 40 درصد تقليل يابند. واژه‌هاي كليدي: .

Sand dunes are one of the most important and sensitive wind erosion susceptible landforms whose activity varies depending on the severity of the impact of various climatic and terrestrial factors. Long-term monitoring of these factors, along with the mobility status of sand sands in different areas, can have a significant effect on reducing their adverse effects. One of the sensitive areas of wind erosion in northwest of Iran is sand dunes around Manjil city which is considered as a study area in the present study. The main objectives of this study are to investigate the effect of climatic conditions on the mobility of sand flows in this region as well as to predict the effects of climate change on the mobility of sand flows in Manjil. Hourly data related to climatic elements and dust events were used. The results showed that during the period of 1994-1996, the changes of dusty days and the mobility index of the sand flows in this downward region and the relationship between them were positive and significant. Also in the years 1995 to 1999, 2006 and 2008, Manjil has been in extreme danger of desertification and has declined sharply over time. The results also showed that on an annual scale, more than 90% of local winds were flowing at a speed of more than 11 m / s with the dominant northern direction in the study area. Based on the results of the sensitivity analysis, it was found that if the frequency of erosive winds or potential evapotranspiration decreased by at least 10% in the future, the Lancaster index would decrease from 249.9 to 194.6 and their fully active status would decrease. The situation will be more stable. It is also predicted that if these two climatic parameters are reduced by 30% simultaneously, the hills will remain active unless these factors are reduced to 40% simultaneously.