ساز و كار تعيين نرخ سود بانكي در نظام پولي و بانكداري جمهوري اسلامي ايران

The mechanism of profit rate formation in Iranian Banking System

هدف اين مقاله طراحي سازوكار شكل‌گيري نرخ سود در نظام بانكداري ايران بر پايه اصول شريعت است؛ به گونه ­اي كه كارايي تخصيصي در نظام بانكي را تضمين كند. براي اين منظور بر اساس روش تحليلي- فقهي، سازوكار تعيين نرخ سود بانكي در چارچوب قيمت­ گذاري از منظر فقهاي عظام و اقتصاد اسلامي مورد بررسي قرار مي­ گيرد. بر اساس نتايج به دست آمده از مباني فقهي در شرايط طبيعي قيمت­ گذاري و تعيين دستوري نرخ سود بانكي ممنوع و خلاف اصول شريعت است. با توجه به نتايج مطالعات فقهي-اقتصادي، چارچوب شكل‌گيري نرخ سود بر پايه مباني حق و عدل و در قالب بازار بين بانكي دارايي­ محور طراحي شده است. در اين چارچوب بانك مركزي كريدور نرخ سود را تعيين و بانك­ها بر پايه عقود اسلامي از طريق انتشار اوراق و عرضه آن در بازار بين بانكي به تأمين مالي كوتاه­ مدت و بلندمدت بنگاه­ها اقدام مي‌نمايند. نرخ سود اوراق منتظره بر اساس بازدهي در بخش واقعي اقتصاد و نرخ سود بازار بين بانكي بر اساس مبادلات اوراق در بازار تعيين مي­گردد.

The goal of this research is to design mechanism of profit rate formation in Iranian banking system such that guarantees allocation efficiency. To this aim, it analyzes pricing mechanism from point of Islamic Scholars using an Islamic jurisprudential method of research. The results show that in a normal condition, setting the prices including banks profit rates, is forbidden and is in contrast to the Sharia Principles. Accordingly, this research proposes mechanism of profit rate formation based on truth and justice and an asset-based interbank money market. In this framework, central bank sets corridor of rates and banks finance firms by issuing commercial papers. Papers rates set based on return in real sector of economy and profit rate in banking system set by transaction of papers in the market.