بررسي كارايي استفاده از منابع آب و خاك در تناوب‌هاي زراعي رايج در مناطق مختلف استان اصفهان

پژوهش حاضر با استفاده از اطلاعات جمع آوري شده از تناوب هاي زراعي استان اصفهان از طريق پرسشنامه و تلفيق آن با مشاهدات تجربي و شاخص‌هاي رايج انجام شد. سه ناحيه اقليمي اصلي شامل سرد، معتدله و گرم در استان اصفهان حاكم هستند. در هر سه منطقه اقليمي استان تناوب‌ها غالباً كوتاه و دربرگيرنده دو يا سه محصول زراعي مي باشند. كارايي استفاده از زمين در منطقه معتدله، منطقه گرم و منطقه سرد استان اصفهان به ترتيب دامنه‌اي معادل 9843، 9560 و 8150 درصد داشتند. كارايي توليد در تناوب‌ها تابع نوع محصول بوده و غلات دانه‌ريز مثل گندم و جو، برخي دانه‌هاي روغني مثل كلزا و گلرنگ و وجود آيش در تناوب‌ها، كارايي توليد تناوب‌ها را به كمتر از 40 كيلوگرم در هرروز از تناوب كاهش داده‌اند. حضور گياهان علوفه‌اي با عملكرد بالا (مثل ذرت علوفه‌اي) به‌ويژه وقتي در تركيب با گياهان غده‌اي (مثل چغندرقند) و صيفي‌جات (مثل هندوانه و طالبي) در تناوب قرار مي گيرند، موجب افزايش كارايي توليد تناوب‌ها (گاهي به بيش از 200 كيلوگرم در هرروز تناوب در منطقه معتدل) مي شوند. بهره‌وري آب در تناوب‌هاي زراعي هر سه منطقه استان اصفهان به‌ندرت به بيش از شش كيلوگرم به ازاء هر مترمكعب مي‌رسد. افزايش تنوع محصولات زراعي در تناوب ها ضروري ترين اقدام در تمام مناطق اقليمي استان محسوب مي شود. تقويت جايگاه گياهان غده اي در مناطق معتدل و گرم استان و ارتقاء جايگاه حبوبات در منطقه سرد استان نيز هم توجيه اقتصادي و هم قابليت اجرايي دارد.