واكاوي موانع و محدوديت‌هاي توسعه مسكن روستايي (مطالعه موردي: شهرستان-هاي زابل و هامون)

Analysis of the obstacles and limitations to Rural Housing Development (Case study: Zabol and Hamoon Counties)

مساكن روستايي كشور با ساختار غير‌متعارف و با سازه‌هاي ضعيف، داراي آسيب‌پذيري بالايي مي‌باشند و به نظر مي‌رسد كه عامل تعيين كننده در احداث آنها عمدتاً صرفه‌جويي مالي و عدم نظارت بر ساخت و سازها بوده است. با اين نگرش، هـدف مقاله حاضر، واكاوي موانع و محدوديت‌هاي توسعه مسكن روستايي در شهرستان‌هاي زابل و هامون مي‌باشد. روش تحقيق حاضر، توصيفي‌– ‌تحليلي و مبتني بر بررسي منابع اسنادي و مطالعات پيمايشي بوده است. جامعه آماري تحقيق، خانوارهاي ساكن در 236 روستاي واقع در اين شهرستان‌ها مي‌باشند. تعداد روستاهاي نمونه با استفاده از فرمول‌هاي كوكران و اصلاحي، 37 روستا تعيين شده است و نهايتاً با استفاده مجدد از فرمول كوكران، 362 خانوار نمونه براي تكميل پرسشنامه‌ها و بررسي وضعيت مسكن آنها محاسبه گرديد. جمع‌آوري اطلاعات از طريق مصاحبه و تكميل پرسشنامه‌هاي روستا (با كمك اعضاي شوراهاي اسلامي روستاها، خبرگان محلي و دهياران) و پرسشنامه‌هاي خانوار و فرم‌هاي مشاهدات ميداني انجام گرديده است. در تجزيه و تحليل اطـلاعات از مدل تحليل سلسله مراتبي(AHP)، تحليل‌هاي آماري و فضايي و نرم‌افزارهاي مختلفChoice Expert، SPSS و ArcGIS استفاده شده است. نتايج تحقيق مؤيد آن است كه در 50/4 درصد از خانوارهاي مورد مطالعه، هيچگونه نظارتي بر ساخت و ساز مسكن وجود نداشته است. همچنين براساس تحليل رگرسيون، ميزان تأثيرپذيري سطح كلي موانع و محدوديت‌هاي توسعه مسكن به ترتيب از مؤلفه‌هاي اقتصادي، نهادي، اجتماعي و فرهنگي در بالاترين ميزان مي‌باشد ولي تأثيرپذيري آن از مؤلفه كالبدي و زيست محيطي در سطح معنادار نبوده است.

Rural houses in Iran are very vulnerable because of their uncommon form and due to their weak structures and it seems that financial savings and lack of supervision over construction and structures are the determining factors. With this outlook, the present article intends to analyze the obstacles and limitations to the development of rural housing and to study the quality of rural houses in Zabol and Hamoun counties. The methodology of the present research is descriptive-analytical based on documentary sources and survey studies. The statistical population includes households living in 236 villages. The number of selected villages is determined 37 villages using Cochran and corrective formulas. Finally, using Cochran formula, 362 sample households were calculated and they were selected to complete the questionnaire and their status of housing. Data have been collected through interviews and completion of village questionnaires (with the help of members of Islamic rural councils, local experts and village administrators) and completion of household questionnaire and field observations forms. Analytic Hierarchy Process (AHP), the statistical and spatial analyses, and various software including Choice Expert, SPSS and ArcGIS are used to analyze the information. The results indicate that in 50.4% of households surveyed, there has been no control over housing construction. Also, regression analysis shows that the economic, institutional, social, and cultural components have the greatest influence on the general level of obstacles and limitations to housing development, but the effects of the physical and environmental components on the general level of obstacles and limitations are not significant