خليج فارس راه اصلي تجارت دريايي بين تمدن سند و بين‌النهرين در هزاره سوم پ.م

در طي چند دهه گذشته چشم‌اندازهاي روشني از ارتباط بين تمدن هند و بين‌النهرين به دست آمده است تحقيقات باستان شناسي، تعدادي از مسيرهاي تجاري، ازجمله راه هاي دريايي و خشكي را نشان مي دهد كه تمدن هند را به منطقه بين‌النهرين از طريق ايران، به‌ويژه خليج‌فارس و جنوب شرقي ايران مرتبط مي كرد. اگرچه مسيرهاي زميني مهم‌ترين شبكه ارتباطي در نيمه اول هزاره سوم پيش از ميلاد بود، اما به‌نظر مي رسد كه در نيمه ي دوم هزاره سوم پ.م مسيرهاي تجارت دريايي جايگرين مسيرهاي زميني شد و اين جايگزيني باعث پيوند تمدن هند با جوامع مرتبط با خليج‌فارس شد. اين مقاله دو هدف را دنبال مي كند: اول، اهميت خليج ‌فارس به عنوان يك راه اصلي براي تجارت در مسافت زياد بين شرق و غرب را ارزيابي مي كند. دوم، عملكرد احتمالي ليان ( بوشهر ) به عنوان بندر واسطه اي در كرانه هاي خليج‌فارس را نشان مي‌دهد.