واكاوي روند تغييرات فرين‌هاي دما تحت تأثير سناريوهاي آينده به منظور ارزيابي نوسانات اقليمي (مطالعه‌ي موردي: ايستگاه‌هاي همديدي سنندج و سقز)

Analysis of Extreme Temperature Change Trend under Future Scenarios in order to Assess Climate Fluctuations (Case Study: Sanandaj and Saghez Synoptic Stations)

تغيير اقليم پديده‌اي است كه طي سال‌هاي اخير اكوسيستم‌هاي طبيعي و نيز تمام جوانب زندگي انسان را تحت تأثير خود قرار داده است. هدف از پژوهش حاضر، شناسايي بروز يا عدم وقوع تغيير اقليم طي سال‌هاي 2015-1961 با استفاده از شاخص‌هاي حدي TXx و TNn است. همچنين براي پيش‌بيني سناريوهاي اقليمي آينده از 3 سناريوي مدل CanESM2 استفاده و داده‌هاي موردنظر با مدل SDSM كوچك‌مقياس شدند. بدين منظور از داده‌هاي دماي حداكثر و حداقل روزانه ايستگاه‌هاي سينوپتيك سنندج و سقز استفاده شد. براي تشخيص روند شاخص‌ها از آزمون من-كندال و از روش تخمين‌گر شيب سن براي بزرگي روند استفاده شد. در ادامه، پيش‌بيني اقليمي براي دوره‌ي 2050-2020 صورت گرفت و دو شاخص حدي به دست آمد. نتايج نشان داد كه طي دوره‌ي پايه در سنندج هر دو شاخص روند معني‌دار دارند، اما در مورد سقز معني‌داري تنها براي TNn صادق است. اين امر در مورد سناريوهاي توليدشده نيز تنها در RCP2.6 در هر دو شاخص براي سنندج و در RCP8.5 تنها در شاخص TXx براي سقز رخ داد. بر اساس نتايج، روند افزايشي بزرگ‌ترين دماي بيشينه و كوچك‌ترين دماي كمينه‌ي منطقه‌ي موردمطالعه همانند دوره‌ي پايه نيز طي 30 سال آينده تحت هر سه سناريو افزايش خواهد يافت كه اين تغييرات افزايشي به ميزان حدود يك درصد نسبت به ميانگين دوره‌ي پايه خواهد بود. با توجه به يافته‌هاي حاصل مي‌توان نتيجه گرفت كه يكي از عوامل افزايش دما طي دوره‌ي مشاهداتي مي‌تواند پديده‌ي تغيير اقليم تلقي گردد و اين پديده در سناريوي RCP2.6 ايستگاه سنندج نيز عامل افزايش دما بوده است. واژه‌هاي كليدي:

Climate change is a phenomenon that has affected natural ecosystems and all aspects of human life in recent years. Therefore, identifying and predicting climate change can greatly help manage it and reduce its harmful effects. The purpose of the present study is to identify whether or not occurrence of climate change by extreme indices including TXx and TNn during 1961-2015. In addition, CanESM2 model use under three scenarios to predict future climatic scenarios and the data were processed using SDSM model to detect the temperature of the studied stations. To this aim, the maximum and minimum daily temperature data of Sanandej and Saqez synoptic stations were used. Mann-Kendall test use to detect the trend of temperature extreme indices and Sen’s estimator applied to magnitude of trend. Subsequently, climate forecasts were carried out under three scenarios of RCP2.6, RCP4.5 and RCP8.5 of CanESM2 model and two extreme indices were obtained in 2020-2050. The results showed that both of extreme indices had a significant trend and the TNn have a significant trend in Saghez during the baseline period. In the case of the generated scenarios, only RCP2.6 was meaningful in two Indices for Sanandej and in TXx have a significant trend for Saghez. The results showed that in the case study, the highest maximum and the lowest minimum temperature will increase under three scenarios over the next 30 years by one percent compared to the average of baseline period. It should be noted that this increase will occur over a period of 30-year and will certainly increase in the longer term.