بازيابي رمزگان‌ها در منطق‌الطير عطار نيشابوري (خوانش داستان مرغان سالك و برادران يوسف)

در اين پژوهش با بهره‌گيري از الگوي رمزگان رولان بارت، بخشي از داستان سفر مرغان از منظومۀ منطق‌الطير عطار بررسي شده است. در نگرش نشانه‌شناختي بارت، برخلاف مكاتب ساخت‌گرايانه، نقش اصلي در آفرينش معاني متون ادبي، برعهدۀ خواننده است و نه نويسنده. بسياري از آثار ادبي كلاسيك، براي خواننده شرايطي ايجاد مي‌كنند كه او تنها به يك معنا يا به عبارت بهتر به تنها معني داستان، دست يابد، اما آثاري همچون منطق‌الطير، مدام دلالت معنايي را به تعويق انداخته و تفكر خلاق خواننده را به معني‌آفريني دعوت مي‌نمايد. منطق‌الطير به دليل برخورداري از دنياي نمادين و شبكۀ درهم تنيدۀ رمزگاني، معناي قطعي و نهايي را بر خواننده تحميل نمي‌كند. در مقالۀ حاضر با روشي تحليلي ـ توصيفي به بازيابي رمزگان‌هاي پنج‌گانه (دالي، كنشي، نمادين، فرهنگي و هرمنوتيك) در بخشي از اين منظومه منطق‌الطير پرداخته شده است. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد كه رمزگان‌هاي پنج‌گانه در جاي‌جاي متن به كار رفته‌اند و درنتيجه، اين متن، متني نوشتني است و خواننده در بند معاني تحميلي از سوي شاعر نيست، بلكه در روندي گام به گام به آفرينش معاني متكثر مي‌پردازد.