غايت اخلاقي اسلوب ادبي و گفتار شرعي از ديدگاه ابن‌رشد

ابن‌رشد در تلخيص بوطيقا به ابداعات و نوآوري‌هايي دست زده است؛ او ‌در اين كتاب بيشتر قوانين شعر را به گونه‌اي بيان مي‌كند كه مطابق طبع زبان عرب باشد. حال اين پرسش مطرح مي‌شود كه مقصود ابن‌رشد از اين ابداعات چيست. در اين ‌مقاله ‌سعي شده است با بررسي ‌يكي ‌از ‌‌ابداعات ‌‌او در ‌تلخيص‌بوطيقا‌ به اين‌ پرسش ‌پاسخ ‌داده ‌شود. در ‌اين ‌مطالعه غايت اخلاقي اسلوب ادبي و گفتار شرعي ابن‌رشد ذيل‌ دو موضوع بيان مي‌شود: ‌جايگاه اشعار و اسلوب ادبي در اخلاق و غايت اخلاقي شعر در گفتار شرعي. ابن‌رشد در‌ اين موضوعات اهداف اخلاقي را دنبال كرده است. او در عين ستايش بعضي از اشعار عربي از نظر زيبايي و اسلوب ادبي، اهداف موردنظر آن‌ها را به‌دليل حقارت و بيهودگي‌ مذمت كرده است؛ زيرا اشعار شاعران عرب به‌دور از تربيت اخلاقي‌اند و قادر به تربيت جوانان نيستند. از نظر ابن‌رشد، ‌هر ‌عملي‌ با‌ تشبيه ‌و ‌محاكات به‌سوي دو امر حسن ‌و ‌قبح ‌يا فضيلت ‌و ‌رذيلت كشيده مي‌شود. فضيلت اخلاقي در گفتار ‌شرعي به‌ويژه در قصۀ حضرت يوسف (ع) به‌خوبي نشان داده مي‌شود؛ شقاوت از جانب برادران بر يوسف موجب تغييرات در نفس او شد. به سخن ديگر، ترس از خدا و رحم به برادران موجب كسب فضايل بيشتر در او گرديد. بدين ترتيب، يوسف (ع) به سعادت دست مي‌يابد و جايگاه اخلاق را نشان مي‌دهد. لذا غايت اخلاق در تلخيص بوطيقا با آيات قرآن و گفتار شرعي كامل مي‌شود؛ زيرا ابزار كاملي براي تربيت انساني فراهم مي‌كند.