مدل‌سازي اثرات جايگزيني ماليات‌ها بر اندازه اقتصاد سايه (كاربرد تجربي براي اقتصاد ايران)

Modeling the Substitution Effects of Taxes on the Size of the Shadow Economy (An Empirical Application for the Iranian Economy)

هدف اين مقاله بررسي اثر جايگزيني اقلام مختلف مالياتي (يا تغيير در تركيب مالياتي) بر اندازه اقتصاد سايه در ايران است. بدين منظور، يك مدل پيشنهادي با استفاده از رويكرد خودرگرسيوني با وقفه‌هاي توزيعي براي دوره زماني 1355-1394 برآورد شده است. نتايج نشان داد جايگزيني ماليات بر شركت‌ها براي ماليات بر درآمد يا ماليات بر كالا و خدمات و نيز جايگزيني ماليات بر ثروت براي ماليات بر درآمد، ماليات بر كالا و خدمات، ماليات بر شركت‌ها يا ماليات بر واردات اندازه اقتصاد سايه را كاهش مي‌دهد. افزون بر اين، جايگزيني ماليات بر واردات براي ماليات بر درآمد، ماليات بر شركت‌ها يا ماليات بر كالا و خدمات منجر به كاهش اندازه اقتصاد سايه مي‌شود؛ در حالي‌ كه جايگزيني ماليات بر كالا و خدمات براي ماليات بر درآمد تأثير معناداري بر فعاليت‌هاي اين بخش ندارد. نتايج اين مطالعه مبناي مناسبي براي تعديل تركيب ماليات‌ها براي كوچك‌تر كردن و يا ممانعت از گسترش بخش اقتصاد سايه در ايران فراهم مي‌آورند.

The purpose of this study is to examine the effects of substituting different tax items for each other (or changes in tax mix) on the size of the shadow economy in Iran. To this end, a proposed model is estimated using the autoregressive distributed lag (ARDL) approach for the period 1355-1394. The results show that the substitution of company tax for income tax or commodities tax as well as the substitution of wealth tax for income tax, commodities tax, company tax or import tax reduce the size of the shadow economy. In addition, the substitution of import tax for income tax, corporate tax, or commodities tax leads to a decrease in the size of the shadow economy, while the substitution of commodities tax for income tax has no significant effect on the activities of this sector. The results of this study provide a good basis for adjusting the tax mix to reduce or limit the shadow economy sector in Iran.