تحليل سندي روايات تفسيري شجرۀ ممنوعه و رابطه دلالي آن با اهل‌ بيت (عليهم‌ السلام)

در آيات مربوط به سكونت حضرت آدم(ع) و حوا در بهشت، خداوند آنها را از نزديك شدن به درخت معيني، نهي مي‌كند كه مفسران فريقين، در مورد چيستي اين درخت وجوه مختلفي را مطرح كرده‌اند. برخي مفسران شيعه، با استناد به سه روايت از معصومان، شجرۀ ممنوعه را با وجود اهل‌بيت(ع) مرتبط دانسته‌اند. راستي‌آزمايي اين قول بسيار حائز اهميت است چرا كه در صورت صحت، مي‌تواند دلالت آياتي از قرآن را بر خلقت نوري اهل‌بيت(ع) به اثبات برساند. اين پژوهش، با روش توصيفي تحليلي، روايات يادشده را از حيث سند و محتوا ارزيابي ‌كرده است. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه لااقل يكي از اين روايات، از اتقان سندي و متني كافي برخوردار است. اما در سند دو روايت ديگر، خدشه‌هايي وجود دارد؛ با اين حال، شواهدي از عقل، قرآن و روايات، موجبات مقبوليت آن‌ها را فراهم آورده است. تحليل محتوايي اين روايات نيز بر اين مطلب دلالت دارد كه درخت ممنوعه، از ميوه‌هاي مختلفي برخوردار بوده؛ ليكن در بين ميوه‌ها، آنچه براي حضرت آدم(ع) و حوا جذابيّت داشته، علم محمد و آل محمد(ص) بوده است. مطابق اين وجه، به نظر مي‌رسد آيات شجرۀ ممنوعه، بر وجود نوري اهل‌بيت(ع) نيز اشارت دارد.