مناسبات شيخ‌خزعل با والي پشتكوه و ايل بيرانوند در رويارويي با حكومت مركزي

شيخ‌خزعل در خوزستان يكي از نيروهاي مركزگريز در اواخر قاجار بود كه با تكيه بر رشته‌اي از عوامل داخلي و خارجي به مانند ضعف قاجارها و جنگ جهاني اول توانسته بود تا حدودي خودمختاري به‌دست آورد. حكومت والي بر پشتكوه كه با شيخ‌خزعل متحد بود و همچنين موقعيت راهبردي لرستان باوجود خاندان‌هاي شورشي مانند خوانين زينبي بيرانوند كه به‌مثابة حائلي ميان خوزستان و پايتخت عمل مي‌كردند از چشم شيخ‌خزعل دور نماند تا با اين شرايط بتواند در برابر حكومت مركزي تمرد نمايد. نوع پژوهش حاضر توصيفي_تحليلي با استفاده از منابع دست اول، اسناد، روايات و ساير منابع تحقيقاتي و اساس آن واكاوي اين پرسش است: شيخ خزعل براي حفظ قدرت خود بر بخشي از خوزستان در مقابله با حكومت مركزي چه مناسباتي با والي پشتكوه و خوانين زينبي بيرانوند برقرار كرد؟ حاصل بررسي صورت گرفته بيانگر اينست كه شيخ‌خزعل با برقراري ارتباط پنهاني، تحريك و تشويق انگيزه‌اي، حمايت مالي و تسليحاتي از والي پشتكوه و خوانين شورشي لرستان به‌ويژه خوانين زينبي بيرانوند توانست تا مدت‌ها از ورود نيروهاي حكومت مركزي به خوزستان جلوگيري نمايد. وي طبق يك برنامه سنجيده با طرح يك زنجيره از نيروهاي مركزگريز مثل خوانين زينبي بيرانوند و والي پشتكوه از سيلاخور در پيشكوه تا حسينآباد در پشتكوه امتداد داشت، توانست با ارسال اسلحه به مخالفان حكومت مركزي در اين مناطق تا مدت‌ها از نفوذ حكومت مركزي در منطقه تحت‌نفوذش در محمره جلوگيري كند. در واقع ماندگاري شيخ‌خزعل در مدت حكومتش بر بخشي از خوزستان بر مبناي طرح يك مناسبات منطقه‌اي از سيلاخور تا حسين‌آباد بود.