واكاوي سير تطور بدن نمادين سلطان در نظام پادشاهي ايران

در نظام پادشاهي ايران، سلطان در رأس هرم قدرت همواره داراي وجاهت خاصي بوده كه او را از ساير مردمان متمايز مي‌كرده است. اين برتري حتي در بدنِ سلطان نسبت به رعايايش مشاهده مي‌شود. به‌گونه‌اي كه پادشاه تنها يك بدن جسماني و خاكي ندارد؛ بلكه او داراي بدني سياسي و نمادين بوده است. در اين مقاله با تكيه بر نظريات جامعه‌شناسي بدن، سير تطور بدن سياسي سلطان در تاريخ ايران مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد. مقطع زماني مورد مطالعه اين نوشتار تاريخ ايران باستان، ايران بعد از اسلام تا پايان عصر پهلوي مي‌باشد. پژوهش حاضر از طريق بررسي نمادها و نشانه‌هاي مكتوب و غيرمكتوب درصدد واكاوي عوامل موثر بر تحول منزلت بدن سياسي شاه در تاريخ ايران است. مساله پژوهش حاضر آن است كه چه عاملي تمايز بدن سياسي شاه از كالبد جسماني او را در تاريخ ايران رقم زده و عوامل مؤثر در تطور و تحول منزلت بدن سياسي سلطان در تاريخ ايران چه بوده است؟ دستاوردهاي حاصل از اين بررسي نشان مي‌دهد كه انگاره فره ايزدي در روزگار باستاني ايران وجاهتي قدسي را براي بدن سلطان رقم زد. تداوم اين انگاره در دوران اسلامي در تلفيق با انديشه ظل‌الهي سلطان در استمرار وجاهت معنوي بدن شاه نقشي اساسي ايفا كرد. در دوران اسلامي تا پايان پهلوي تحولاتي چون حملات بيگانگان، تحولات اجتماعي همچون دگرگوني طبقاتي، ظهور صفويان، تجدد و انديشه‌هاي مشروطه‌خواهي در فراز و فرود منزلت بدن سياسي شاه تاثير عميقي بر جاي گذارد.