پديد آورندگان :
نصيري خياوي، علي دانشگاه تربيت مدرس - دانشكدۀ منابع طبيعي و علوم دريايي , وفاخواه، مهدي دانشگاه تربيت مدرس - دانشكدۀ منابع طبيعي و علوم دريايي - گروه مهندسي آبخيزداري , صادقي، سيّد حميدرضا دانشگاه تربيت مدرس - دانشكدۀ منابع طبيعي و علوم دريايي - گروه مهندسي آبخيزداري
كليدواژه :
اكوهيدرولوژي , حفاظت خاك و آب , رژيم بارش , شاخص هاي سيلابي , مديريت سيلاب
چكيده فارسي :
ارزيابي تأثير تغييرات بارش و كاربري زمين بر سيلاب از مسائل اساسي در مديريت آبخيز است. حال آنكه تأثير همزمان آنها كمتر مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف بررسي تأثيرپذيري سيلاب از رژيم بارش و كاربري هاي زمين در آبخيز چشمه كيله تنكابن صورت پذيرفته است. براي انجام پژوهش حاضر از داده هاي پنج ايستگاه هواشناسي موجود در منطقه و آب سنجي هراتبر استفاده شد. ابتدا نقشه هاي كاربري اراضي سالهاي 1984، 2001 و 2017 با استفاده از الگوريتم جنگل تصادفي در سامانۀ Earth Engine تهيه شد. سپس، براي بررسي تأثيرپذيري سيلاب نسبت به رژيم بارش از مؤلفه هاي بارش و دبي استفاده شد. به منظور برآورد كمّي شاخص هاي سيلابي كمينه و بيشينه و منحني تداوم جريان از نرمافزار IHA 7.1 و رويكرد EFC استفاده شد. بررسي تأثير متغيرهاي رژيم بارش بر سيلاب نشان داد روند معناداري در داده هاي بارش در دورۀ آماري وجود ندارد. از طرفي، سطح كاربري جنگل در سال 2017 نسبت به سال 1984 حدود 21/25 درصد كاهش يافته، ولي كاربري هاي مرتع، كشاورزي و مناطق مسكوني به ترتيب 24/16، 315/00 و 225/47 درصد افزايش يافته است. درصد اختلاف شاخص هاي بيشينۀ 1، 3، 7، 30 و 90 روزه، ميزان دبي و بيشينۀ سيلاب سالانه در سال 2017 نسبت به سال 1984 به ترتيب 193/17، 156/02، 124/87، 77/22، 57/93، 197/22 و 207/66 درصد افزايش داشته كه نشان دهندۀ تأثيرپذيري شاخص هاي جريان سيلابي از تغييرات كاربري ها است. از نتايج پژوهش حاضر ميتوان نتيجه گرفت كه تغييرات كاربري زمين آثار زيانباري بر حفاظت منابع خاك و آب و به‌طبع، بر تعادل اكولوژيك و هيدرولوژيك حوضۀ آبخيز دارد.
چكيده لاتين :
Assessing the impact of changes in rainfall and land use on flood is a key issue in watershed management. However, their simultaneous effect has received less attention. The aim of this study was to investigate the impressibility of flood from rainfall regime and land uses in Cheshmeh Kileh Tonekabon watershed. For the present study, data from five rain gauge stations in the region and Haratbar hydrometric station were used. First, the land use map of 1984, 2001 and 2017 was prepared using a Random Forest algorithm in the Google Earth Engine. Then, rainfall and discharge components were used to investigate the impressibility of flood on the rainfall regime. In order to quantitatively estimate the minimum and maximum flood indices and Flow Duration Curve, IHA 7.1 software and EFC approach were used. Investigating the effect of rainfall regime variables on flood showed that there is no significant trend in precipitation data in the statistical period. On the other hand, the area of forest lands in 2017 compared to 1984 decreased by about 21.25%, but rangeland, agricultural and residential areas increased by 24.16, 315.00 and 225.47 percent, respectively. The percentage of difference between 1, 3, 7, 30 and 90 days’ maximum indicators, rising rate and large flood in 2017 compared to 1984, was respectively showed 193.17, 156.02, 124.87, 77.22, 57.93, 197.22 and 207.66 percent increase, which indicates the impressibility of flood flow indicators from land use changes. From the results of the present study, it can be concluded that land use change has detrimental effects on the soil and water conservation as well as on the ecological and hydrological balance of the watershed.
