پديد آورندگان :
درگاهيان، فاطمه سازمان تحقيقات آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور - بخش تحقيقات بيابان، تهران , لطفي نسب اصل، سكينه سازمان تحقيقات آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور - بخش تحقيقات بيابان، تهران , خسروشاهي، محمد سازمان تحقيقات آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور - بخش تحقيقات بيابان، تهران
كليدواژه :
زمين آمار , حوضه آبخيز , هنديجان-جراحي , شاخص هاي خشكسالي
چكيده فارسي :
به‌منظور ارزيابي و شناخت ويژگي‌هاي خشكسالي حوضه آبخيز هنديجان – جراحي از بارش دوره آماري 30 ساله استفاده شده است. با توجه به ماهيت داده‌ها از بين شاخص‌هاي مربوط به ارزيابي خشكسالي، شاخص‌هاي خشكسالي هواشناسي استفاده شد. براي تعيين بهترين شاخص خشكسالي هواشناسي در يك ماتريس همبستگي به روش ضريب همبستگي پيرسون مقاديرشاخص‌هاي PN،DI ،SPI ،SZI ،CZI ،MCZI با سطح اطمينان99% و 95% بررسي و مقايسه گرديد. شاخص‌هايSPI ،SZI ، CZI همبستگي قوي بيش از 0/9 با هم داشتند كه از بين آنها شاخص خشكسالي SPI كه توانايي بهتري براي شناسايي شروع و پايان به موقع خشكسالي را دارد، انتخاب و بر اساس آن خشكسالي‌ها به 4 گروه خشكسالي خفيف، متوسط، شديد و فوق العاده شديد تقسيم شد. بر اساس اين شاخص 5 ويژگي خشكسالي؛ فراواني تعداد سال‌هاي همراه با خشكسالي، طولاني‌ترين تداوم، تعداد رخدادها، سال‌هاي مواجه و فراواني رخدادهاي شديد و فوق العاده شديد، استخراج شد. براي نرمال‌سازي داده‌ها ي خشكسالي از روش كاكس باكس استفاده شد. بين روش‌هاي درون‌يابي قطعي و زمين‌آماري از روش زمين‌آمار كريجينگ معمولي استفاده شد. سپس به منظور بررسي ارزيابي روش‌هاي برآورد و مدل‌سازي، از ترسيم و آناليز سمي واريوگرام استفاده شد. براي تعيين اندازه گام، از تابع تحليل گر مكاني GIS استفاده و اندازه آن بر اساس حداكثر فاصله بين ايستگاه‌ها 0/24015 با 12 گام برآورد گرديد. بر اساس متد‌‌هاي مختلف؛ اسفريكال، نمايي و گوسي، ويژگي‌هاي واريو گرام بر اساس معيار‌هاي اثر قطعه‌‌اي، مقدار آستانه، نسبت واريانس ساختار دار به غيرساختاردار ، ميانگين، ريشه مربع خطا، متوسط خطاي استاندارد و ريشه مربع خطاي استاندارد، متد مناسب براي پهنه‌بندي انتخاب گرديد. نتايج نشان داد؛ بر اساس پنج ويژگي مورد مطالعه با توجه به اختلاف زياد توپوگرافي و تنوع عوارض طبيعي و غير طبيعي و تنوع اقليمي، ويژگي‌هاي خشكسالي در حوضه از نظم خاصي تبعيت نمي‌كند؛ اما در مجموع فراوان‌ترين تعداد سال‌هاي همراه با خشكسالي و بيشترين رخدادهاي خشكسالي شديد و فوق العاده شديد، در غرب حوضه آبخيز بيشتر از نيمه شرقي آن مي‌باشد، كه بيشتر در دهه اخير رخ داده‌اند.
چكيده لاتين :
In this study to assess and identify the characteristics of the basin drought Hendijan - Jarahi is used statistics a climatic period (30years). To determine the best indicator of drought in a correlation matrix using Pearson correlation coefficient values of PN, DI, SPI, SZI, CZI, MCZI with a confidence level of 99% and 95% review and were compared. Indices SPI, SZI, CZI together had a strong correlation more than 0.9. the SPI drought index among them have ability to better identify the start and end time of drought, and based on the drought division into 4 groups: mild, moderate, severe and extreme. based on SPI index five characteristics of the drought were extracted; many with years of drought, the longest continuity, number of events, the years and the frequency of extreme events. In order to normalize the data of the method was applied Cox box. Among the deterministic and geostatistical interpolation methods according to the spatial dependence data Ordinary kriging was used. Then, to examine the spatial correlation between measurement data and assessment methods of estimation and modeling, drawing and analysis of semi-variograms were used Based on different methods, spherical, exponential and Gaussian features vario gram on the basis of Nagget and Sill, the variance structured to non-structured Proportion, the Mean, RMS, ASE RMSS, a suitable method was chosen for zoning. The results based on the five characteristics of the study due to the large difference topography and variety of terrain and other natural and climatic diversity, characteristics of drought in the basin does not follow of a certain order. But overall abundant number of years with the drought and the highest occurrence of severe drought are more than half of its eastern extreme in the West basin that most have occurred in recent decades.
