مدل آمايش منابع جنگلي، راهبردي نوين در برنامه ريزي عرصه هاي جنگلي كشور

Spatial Forest Resources Planning Model: A New Strategy for Iranian Forest Planning

برنامه ريزي در حوزه منابع جنگلي كشور در وضعيت كنوني، در سيطره برنامه ريزي هاي ملي، منطقه اي و ناحيه اي است كه اين رويكرد صدمات زيادي به عرصه هاي جنگلي و ناپايدار شدن موجوديت آنها وارد كرده است. در اين مطالعه لزوم به كارگيري فرايند آمايش منابع جنگلي در راستاي برنامه ريزي و مديريت كلان منابع جنگلي كشور و ارايه مدل تحليلي چگونگي تدوين برنامه آمايش جنگل مورد بررسي قرار گرفته است. با توجه به ماهيت كلان نگري برنامه ريزي آمايشي، كه طرح هاي مختلف توسعه و همچنين حفاظت از محيط زيست را همزمان در خود در بر مي گيرد، انتخاب اين شيوه راهبردي مناسب در فرايند برنامه ريزي كلان منابع جنگلي است. تدوين مدل آمايش منابع جنگلي در اين مطالعه بر اساس رويكرد تحليل كيفي با كاربست شيوه تحليل استنادي و تحليل محتوا صورت پذيرفت. در مدل ارايه شده، فرايند برنامه ريزي توسعه بر اساس ماهيت عملكردي و كاركردي اكوسيستم هاي جنگلي كه خود منتج شده از ساختار و فرايند هاي زيستي اين اكوسيستم ها است (تحليل اكوسيستمي) و از طرفي ديگر بر اساس نوع ارتباط و همبستگي انسان و طبيعت (اكولوژي انساني) صورت مي پذيرد. اجراي اين مدل در پنج مرحله شامل تحليل شرايط موجود نواحي عرفي جنگلي، ارزيابي عرضه كاركردي اكوسيستم، ارزيابي تقاضاي منابع جنگلي، تعيين واحدهاي كاركردي- مديريتي و مرحله پنجم بهينهسازي توزيع كاركردها به انجام مي رسد. با به كارگيري الگوي آمايش منابع جنگلي مي توان به ارايه رويكردي پايدار در برنامه ريزي منابع جنگلي كشور دست يافت.

Currently, Iranian Forest resources planning is dominated by national, regional and sub-regional planning causing numerous damages to forests. In this study, the necessity of using a spatial forest resources planning process for macro management of country's forest resources and presenting the analytical model to the current practice has been investigated. Given the nature of macro perspective of spatial planning which contains various development plans and environmental protection simultaneously, the selection of this model provides a suitable strategy in the process of macro forest resources planning. The model presented here was conducted using qualitative analysis, citation analysis and content analysis. In the proposed model, the development process uses the nature of the performance and function of forest ecosystems based on the structure and biological processes of the ecosystem (Ecosystem analysis). On the other hand, the process employs the correlation between human and nature (Human Ecology).‌ This model can be conducted in five stages including analysis of the existing conditions of customary forest areas, evaluation of ecosystem services supply, assessment of forest resources demand, determining the units of management and optimizing the distribution of services. By implementing the spatial forest resource planning, a sustainable approach can be achieved in planning the forest resources of Iran.