گسترة حكايت مفاهيم ماهوي، بر مبناي اصالت وجود ‌از منظر مفسران معاصر حكمت صدرايي

Scope of narration of essential concepts, based on the originality of existence from the perspective of contemporary commentators of Sadra's wisdom

اصالت وجود و اعتباريت ماهيت، مبناي اصلي فلسفة ملاصدرا و نظريات خاص اوست.‌ ‌از طرفي‌ ‌او در نظام فلسفيش تصوري روشن و دقيق از اصالت وجود و اعتباريت ماهيت ارائه نداده و از ماهيت با تعابير مختلف ياد نموده است. هريك از مفسران معاصر حكمت متعاليه، براساس ظن و مباني مطلوب خود، بنحوي ماهيت و چگونگي حكايت آن از وجود را تفسير كرده و نظر صدرالمتألهين را بر آن حمل نموده‌اند. در حاليكه با توجه به نقش اساسي ماهيت و مفاهيم ماهوي در كسب معرفت حصولي، اختلاف در تفاسير ماهيت، در نحوه» حكايت علم حصولي نيز مؤثر خواهد بود. از اينرو پژوهش حاضر با روش توصيفي ـ تحليلي در تلاش است با ارائة تفسير صحيح ماهيت از منظر مفسران معاصر حكمت صدرايي، اين مسئله را بررسي كند كه آيا شناخت ما از موجودات در علم حصولي ـ‌كه از طريق مفاهيم ماهوي حاصل ميشود‌ـ شناختي ايجابي است يا سلبي؟ بر همين اساس، تفاسير شارحان معاصر حكمت صدرايي در باب ماهيت و نوع حكايت آن‌ از وجود، نقد و بررسي ميگردد. پاسخ اجمالي اينست كه بنظر ميرسد بنابر نظر صحيح ـ‌‌كه همان نظر استاد جوادي آملي است‌ـ ماهيت، ظهورِ وجودِ متعين بوده و مفاهيم ماهوي حاكي از وجودِ محدودند؛ البته حكايتي ايجابي نه سلبي و تنزيهي.

The principiality of existence and mentally-positedness of quiddity are the main bases of Mullā Ṣadrā’s philosophy and his particular theories. On the other hand, he has not provided a clear and accurate picture of these two theories in his philosophical system and has referred to quiddity using different terms. Each of the contemporary commentators of the Transcendent Philosophy have interpreted quiddity and existence in a way based on their own views and theoretical principles and have tried to predicate it on Mullā Ṣadrā’s theory. However, given the fundamental role of quiddity and quiddative concepts in gaining acquired knowledge, disagreement in the interpretation of quiddity will affect the quality of explaining acquired knowledge. Hence, following a descriptive-analytic method, the present study aims to provide a correct interpretation for quiddity from the viewpoint of contemporary commentators of Sadrian philosophy and, then, investigate whether our acquired knowledge of existents, which is attained through quiddative concepts, is positive or negative. Accordingly, the authors have examined and criticized such commentators’ interpretations of quiddity and the way it explains existence. A short answer here is that, apparently, based on the correct view, which belongs to Professor Javadi Amuli, quiddity is the manifestation of determined existence, and quiddative concepts speak of limited existence, which is clearly a positive rather than a negative and purifying statement.