ضرورت جايگزيني روش منطق فازي به جاي روش تك متغيرهPHABSIM در تخمين جريان زيست محيطي در رودخانه(مطالعه موردي،رودخانه جاجرود)

Replacement of PHABISM univariate method by fuzzy approach as requirement for environmental flow assessment in rivers (case study, Jajrood river)

در چندسال اخير در منابع علمي استفاده از شبيه‌سازي فيزيك زيستگاه در رودخانه‌ها براي محاسبه جريان زيست محيطي مورد توجه قرار گرفته است اما مطالعات انجام شده عمدتا برپايه روش تك متغيره PHABSIM بوده است. در مقاله حاضر روش منطق فازي در مطالعات شبيه سازي فيزيك زيستگاه كه در سطح جهان در تخمين جريان زيست محيطي مورد توجه كمتري بوده است مطالعه شده و در رودخانه جاجرود نتايج دو روش مورد مقايسه قرار گرفته است. براساس نتايج در روش منطق فازي به دليل اينكه اثر تركيبي پارامتر به طور همزمان بر ميزان جمعيت و مطلوبيت در يك زيستگاه در نظر گرفته مي‌شود بنابراين مطلوبيت زيستگاهي حقيقي موجود در زيستگاه استخراج ميشودكه مقايسه نتايج محاسباتي با مشاهدات واقعي زيستگاه نيز اين موضوع را اثبات مي‌نمايد. در صورت استفاده از روش تك متغيره PHABSIM در پروژه هاي منابع آب ممكن است ميزان اب قابل برداشت از رودخانه را به طرز قابل توجهي پايين تخمين بزند كه صحيح نبوده و باعث ايجاد تعارض منافع براي ذينفعان و حقابه داران مي‌باشد. بنابراين به طور اكيد توصيه مي‌شود كه روش تك متغيره در مطالعات جريان زيست محيطي حذف و با روش منطق فازي جايگزين شود.

Assessment of environmental flow regime based on regional ecological status is the supreme method which has been approved by broad previous researches. Although ecological weakness points PHABISM univariate method is inevitable, this method has been applied in developed and developing countries.Present research uses fuzzy logic approach as an improved habitat model to simulate river habitats and demonstrate that replacement of PHABISM univariate method by fuzzy approach in national and regional environmental flow regime assessment in rivers is essential. By applying physical habitat simulation in Jajrood river by two described methods which were PHABSIM univariate habitat model and fuzzy based habitat simulation, WUA curves have been obtained. According to results, PHABISM univariate habitat method assesses environmental flow regime more than real needs of river and it could dramatically deteriorate challenges between environmental managers and stakeholders. It is strongly recommend to avoid use of PHABSIM univariate physical habitat models for environmental flow assessment in rivers or streams and ecologists must shift on fuzzy based approaches for further studies.