بررسي آثار تغييرات اقليمي بر توليدات زراعي و رفاه در ناحيه زراعي-اكولوژيكي ساحلي خزر

مقدمه و هدف: تغييرات اقليمي يكي از بزرگ ترين چالش هاي پيش روي بشريت در اين قرن خواهد بود. از اين ميان، كشورهاي در حال توسعه بيش‌تر در معرض خطر هستند، چرا كه آن ها به طور عمده وابسته به بخش كشاورزي بوده كه حساس ترين بخش به آب و هواست. هدف اصلي اين پژوهش، بررسي آثار تغييرات اقليمي بر توليدات زراعي و رفاه در ناحيه زراعي اكولوژيكي ساحلي خزر ايران مي باشد.مواد و روش‌ها: در اين مقاله، ابتدا جهت بررسي دقيق تر آثار تغييرات اقليمي، از پهنه بندي اقليمي براي ناحيه مورد مطالعه استفاده شد كه بر اساس آن، استان هاي مازندران، گيلان و گلستان در ناحيه زراعي اكولوژيكي ساحلي خزر قرار گرفتند. سپس براي گردآوري داده‌هاي مورد نياز پژوهش، از داده‌هاي سري زماني منتشرشده به وسيله سازمان هاي هواشناسي كشور، وزارت جهاد كشاورزي، گمرك و مركز آمار ايران استفاده شد. براي برآورد آثار تغيير پارامترهاي اقليمي بر توليدات كل زراعي و رفاه در ناحيه ساحلي خزر به ترتيب از رهيافت داده هاي پانل و مدل تعادل جزئي قيمت درون زا استفاده شد.يافته‌ها: بر اساس نتايج پژوهش، متغيرها در قالب لگاريتمي به صورت مقدار بارش، دما، سرعت باد، كود، سم، بذر، ماشين آلات و سطح زيركشت در سطح 5 درصد بر توليدات كل زراعي اثرگذار است. دما و سرعت باد اثر منفي بر توليدات زراعي دارند به گونه‌اي كه با افزايش دما و سرعت باد به مقدار يك درصد، توليدات زراعي به ترتيب به مقدار 0.23 و 0.27 درصد كاهش مي‌يابد. متغيرهاي بارش، كود، سم، بذر، ماشين آلات و سطح زيركشت، اثر مثبت بر توليدات زراعي دارند به گونه‌اي كه با افزايش اين متغيرها به مقدار يك درصد، توليدات زراعي به ترتيب به مقدار 0.17، 0.32، 0.10، 0.15، 0.13 و 0.22 درصد افزايش پيدا مي‌كند. هم‌چنين، نتايج نشان دادند در تمام 14 سناريوي مورد بررسي، عملكرد بخش زراعت در ناحيه ساحلي خزر كاهش مي‌يابد. در هر 14 سناريو، مازاد مصرف‌كننده كاهش و مازاد توليدكننده افزايش مي‌يابد. مازاد رفاه كل در سناريوهاي 10 (WRE650) و 11 (SRESA1) افزايش و در بقيه‌ي سناريوها كاهش مي‌يابد.بحث و نتيجه‌گيري: با توجه به نتايج پژوهش، بمنظور مقابله‌ي صحيح با تغييرات اقليمي و افزايش عملكرد در واحد سطح محصولات زراعي، توصيه مي شود از راههاي مناسبي مانند استفاده بهينه از نهاده‌هاي توليدي، كشت محصول در شرايط آب هوايي مناسب، توسعه فناوري‌هاي نوين و ... استفاده شود.