بررسي كارايي و بهره‌وري اقتصادي كشت خربزه با استفاده از روش تحليل پوششي داده‌ها در شهرستان تايباد خراسان رضوي

مقدمه و هدف: با توجه به خشكسالي‌هاي پي در پي و كاهش آب‌هاي زيرزميني در جنوب استان خراسان رضوي، ادامه توليد خربزه با چالش مواجه شده است. بنابراين، لزوم افزايش بهره‏وري اين محصول با منابع آب محدود بيش از پيش احساس مي‏شود. هدف از اين مطالعه بررسي و ارزيابي اقتصادي كشت محصول خربزه در شهرستان تايباد استان خراسان رضوي است. مواد و روش ها: براي اين منظور با استفاده از روش نمونه‌گيري تصادفي و تكميل پرسش‌نامه در سال زراعي 1394-1393 و با استفاده از روش‏هاي گوناگوني چون، محاسبه شاخص‌هاي اقتصادي و هم‌چنين، استفاده از روش تحليل پوششي داده‌ها، كارايي اقتصادي واحدهاي مورد بررسي ارزيابي شد. شاخص‌هاي اقتصادي مورد استفاده شامل، سودآوري، عملكرد در هكتار، ارزش توليد در هكتار و نسبت هزينه به فايده بود.يافته ها: نتايج مطالعه نشان دادند كه كشت خربزه در شهرستان تايباد اقتصادي بوده و كارايي 30 درصد از واحدها بيش از50 درصد است.بحث و نتيجه گيري: هرچند امكان افزايش توليد و كاهش هزينه‌ها براي افزايش بهره‏وري در واحدهاي مورد مطالعه وجود دارد. براي كاهش هزينه، استفاده از روش‌هاي نوين و اجراي روش‏هاي به زراعي و تخصيص بهينه نهاده‏ها، مي‏تواند مصرف نهاده‏ها را كاهش داده و عملكرد در واحد سطح نيز با استفاده از روش‏هاي مدرن كشت و استفاده از بذور اصلاح شده، اصلاح تغذيه و استفاده از مكمل‏ها، افزايش يابد. هم‌چنين، استفاده از نهاده‏هاي توليد در زمان مناسب ضمن كاهش هزينه‏ها، منجر به افزايش عملكرد مي‏شود. در اين رابطه تاريخ كاشت و زمان استفاده از نهاده‌هايي مهم مانند آب، كود و سموم، تاثير بيش‌تري دارد. افزون بر عملكرد، قيمت محصول نيز نقش مهمي در افزايش راندمان اقتصادي واحدها دارد. در اين رابطه توجه به تاريخ كاشت كه منجر به برداشت محصول در زمان كمبود محصول در بازار شود و هم‌چنين، بازاريابي مناسب و فروش محصول در بازار شهرهاي بزرگ مانند تهران مي‏تواند به اندازه افزايش عملكرد، در بهبود كارايي اقتصادي واحدها نقش‏آفريني كند.