بررسي و تحليل ادراج متني احاديث در كتاب جواهر الكلام

روايات، سنّت معصومان را كه بيان‌گر كلام خداوند است براي ما گزارش مي‌كند اما در گذر زمان دچار آسيب‌هاي متعدّدي شده كه يكي از آن‌ها پديده ادراج است. برطرف كردن اين آسيب جز با استفاده از تجربيات حديث‌پژوهان خبره ممكن نيست. مخزن جواهر فقه اهل بيت (ع) كه در دسترس ماست، مي‌تواند در اين جهت راه‌گشا باشد. نوشتار پيش‌رو كه با روش توصيفي تحليلي سامان يافته در صدد است كه حجيّت حديث مُدرَج، عوامل ادراج و قراين كشف آن را از نظر صاحب جواهر مورد بررسي قرار دهد. يافته‌هاي اين جستار نشان مي‌دهد كه از نظر ايشان، حديث مُدرَج تنها به صورت مويّد قابل استفاده است، عواملي همچون شرح و تفسير روايات، آميخته شدن اجتهادها با احاديث، ادخال روايتي در روايت ديگري و اشتباه راوي يا ناسخ باعث پيدايش پديده ادراج در روايات شده است و قرايني مانند گزارش متخصّصان حديث، سنجش حديث با ديگر روايات، ناسازگاري با كلام اهل لغت، عدم تناسب با سياق واژگان متن حديث و اسلوب كلام مي‌تواند در كشف و شناسايي اين آسيب موثّر باشد.