تاثير مواد ضد تعرق بر عملكرد دانه و خصوصيات فتوسنتزي دو رقم گندم در شرايط تنش خشكي

Effect of antitranspirants on seed yield and photosynthetic properties of two wheat cultivars under drought stress

به منظور بررسي تاثير مواد ضد تعرق بر خصوصيات فيزيولوژيكي گندم مانند ميزان فتوسنتز و كلروفيل كل (كلروفيل a و (b، درصد پروتئين دانه، ميزان عملكرد دانه، ميزان تعرق و كارآيي مصرف آب فتوسنتزي ، آزمايشي بصورت اسپليت پلات فاكتوريل و در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي با سه تكرار، در سال 95-1394، در ايستگاه تحقيقات كشاورزي مياندوآب استان آذربايجان­غربي انجام شد. عامل آبياري شامل قطع آبياري از مرحله ظهور سنبله، قطع آبياري از مرحله گلدهي(ظهور پرچم) و آبياري كامل در كرت­هاي اصلي بود وكرت­هاي فرعي شامل تيمار­هايمحلول­پاشي با مواد ضد تعرق (پرومترين، كائولين، تماترم، كيتوسان و شاهد) و دو رقم گندم (زرين و ميهن) بودند. نتايج نشان داد كه تيمار پرومترين در مرحله قطع آبياري در گلدهي نسبت به شاهد، دو ميكرومول دي­اكسيد كربن بر متر مربع در ثانيه فتوسنتز هر دو رقم را افزايش داد. بيشترين ميزان كلروفيل كل (69/4 ميكروگرم بر گرم وزن تر)، بهمحلول­پاشي كيتوسان در شرايط قطع آبياري در مرحله ظهور سنبله و بيشترين ميزان كلروفيل a، به تيمار كيتوسان (42/2 ميكرو گرم بر گرم وزن تر) تعلق داشت. محلول­پاشي كيتوسان در رقم زرين و همچنين در مرحله قطع آبياري در مرحله ظهور سنبله، بيشترين ميزان كلروفيل b را دارا بود. تيمار كيتوسان، بيشترين ميزان پروتئين دانه را در مرحله قطع آبياري در گلدهي (27/12 ميلي گرم بر گرم وزن خشك) داشت و نسبت در رقم ميهن به شاهد، موجب افزايش عملكرد دانه به ميزان 868 كيلوگرم در هكتار شد. كمترين ميزان تعرق در مرحله قطع آبياري در ظهور سنبله به‌دست آمد (83/3 ميلي­مول آب بر متر مربع در ثانيه). نتايج نشان داد كه تاثيرات، بسته به زمان اعمال تنش و نوع رقم مي­تواند متغير باشد و استفاده از مواد ضد تعرق، به‌ويژه كيتوسان مي­توانند موجب بهبود خصوصيات فتوسنتزي گندم ميهن و عملكرد دانه در شرايط تنش خشكي شود.. كليدواژه‌ها

To investigate the effect of antitranspirants on some physiological characteristics of wheat such as photosynthesis and total chlorophyll content (chlorophyll a and chlorophyll b), percent of seed protein, seed yield, transpiration rate, and photosynthetic water use efficiency under drought stress, a split plot experiment was conducted in randomized complete block design with three replications during 2015-2016 at Miandoab Agriculture Research Station, West Azarbaijan. Irrigation factors (complete irrigation, irrigation withholding at heading stages and flowering stages) were main plots and foliar applications of antitranspirants (Prometrin, Kaolin, Tmatrom, Chitosan and control) and two cultivars of wheat (Zarin and Mihan) were sub plots. Results showed that prometrin treatment in irrigation withholding at flowering stage increased photosynthesis at 2 μmol Co2 m-2 s-1 compared to control. The highest total chlorophyll content (4.69 µg/g FW) was belonged to foliar application of chitosan at irrigation withholding at heading stage and the highest chlorophyll a was observed at chitosan treatment (2.42 µg/g FW). Foliar application of chitosan in Zarin cultivar at irrigation withholding at heading stage treatment had the highest chlorophyll b content. Chitosan treatment had the highest protein content at the irrigation withholding at flowering stage (12.27 mg/g DW) and increased yield by 868 kg/ha compared to control in Mihan cultivar. The lowest transpiration rate was obtained at irrigation withholding stage (3.83 mM H2O m-2 s-1). The results showed that the effects can be variable depending on the time of stress and the type of cultivar, Antitranspirants, especially chitosan, could improve the photosynthetic properties of wheat (Mihan cultivar) and seed yield under drought stress condition.