مطالعه ي فنّي آجرهاي لعاب دار تك رنگ فيروزه اي ايلخاني و صفوي با پژوهش موردي نمونه هايي از گنبد بقعه شيخ صفي الدين اردبيلي و گنبد سلطانيه

Technical and Comparative Study of Monochrome Turquoise Nare Tile of the Ilkhanid and Safavid Periods (Dome of Soltaniyeh and Sheikh Safi Al-Din Ardabili’s Shrine as the Case Study)

در اين پژوهش نمونه ­هايي از كاشي نره گنبد الله الله، بقعۀ شيخ صفي ­الدين اردبيلي و گنبد سلطانيه به‌منظور فن­ شناسي تزئينات كاشي­ كاري به‌كاررفته در معماري گنبد در دو دورۀ ايلخاني و صفوي و با تمركز بر دو بناي شاخص مذكور از اين دوره­ هاي تاريخي، موردمطالعه قرارگرفته است. در اين پژوهش، عناصر واسطۀ رنگ‌ساز لعاب نمونه ­ها به كمك روش پلاسماي جفت شدۀ القايي ICP انجام‌شده و شناسايي فازهاي تشكيل‌دهندۀ بدنه­ ها به كمك روش­ پراش پرتوايكس XRD انجام‌شده است. بر اساس نتايج گزارش در اين تحقيق، ماهيت لعاب و تحليل فرايند فرسايش آن‌ همچنين، ساختار شيميايي بدنه­ هاي نمونه­ هاي موردمطالعه مشخص‌شد و بر اساس نتايج به دست آمده امكان مقايسۀ فنّي نمونه­ هاي موردمطالعۀ دو دوره، ازلحاظ تركيبات سازندۀ بدنه و لعاب و ميزان فرسايش آن­ها، همچنين تخمين دماي پخت اين كاشي ­هاي نرۀ تاريخي، فراهم شد.

In the current study, the samples of Nare tile (glazed bricks) of the Sheikh Safi Al-Din Ardabili’s Shrine and Soltanieh Dome were studied to understand the techniques of the tiling decorations applied in the architecture of the dome in the Safavid and Ilkhanid eras, emphasizing two prominent buildings of these two historical periods. The transition chromophore elements of the glazes were determined using Inductively Coupled Plasma and constituent phases of the bodies by X-Ray Diffraction. According to the results, the nature of the glaze, its erosion, and chemical structure of the bodies of the studied samples was determined, and the possibility of the technical comparison of the samples of the two periods was provided in terms of the constituent compositions of the body and glaze and the rate of the erosion as well as the estimation of the historical Nare tile firing temperature .